Do góry

Pan Krzysztof mieszka wspólnie z żoną Marią. Obydwoje mają niewielkie emerytury. Mimo to zdecydowali się na zaciągnięcie pożyczki. Cel był słuszny, bo na remont mieszkania. Wysokość raty to prawie połowa jednej emerytury. Przez kilka miesięcy spłacali sumiennie raty pożyczki. Niestety nie przewidzieli, że coś się może wydarzyć. Pani Maria poważnie zachorowała, wymaga kosztownego leczenia. Zdecydowali, że będą walczyć o jej zdrowie. Niestety wybór był taki - albo zakup leków albo spłata raty pożyczki. W konsekwencji bank wypowiedział umowę pożyczki, zagroził egzekucją komorniczą. Boją się, że komornik będzie egzekwował należność z ich emerytur i nie będą mieli pieniędzy ani na leczenie ani na opłatę mieszkania.

Takiej sytuacji można było uniknąć gdyby pani Maria i pan Krzysztof potrafili planować swoje wydatki, analizować swój budżet domowy, a przede wszystkich gdyby wiedzieli co znaczy „pożyczać z głową”. Poniżej kilka wskazówek jak rozsądnie podejmować decyzje o istotnych wydatkach aby nie popaść w kłopoty finansowe.

3.1. Kontroluj swój budżet domowy -
jak rozsądnie planować wydatki?

Każdy z nas wielokrotnie próbował spisywać własne wydatki. Ale często po kilku dniach zniechęcamy się do tej pracy nie widząc w tym sensu. W tym rozdziale dowiemy się jak ważne jest kontrolowanie własnych wydatków, co zrobić aby mieć środki na sytuacje nagłe ale też jak realizować własne cele finansowe.

Pierwszy krok to sporządzenie budżetu domowego czyli spisanie wszystkich wydatków i dochodów. Tylko w ten sposób jesteśmy w stanie dokonać analizy naszych dochodów i wydatków. Będziemy w stanie ocenić własną sytuację finansową, planować i kontrolować nawyki związane z wydatkami, ustalać stałe comiesięczne wpływy i wydatki. Łatwiej też nam będzie wykryć wszelkie nieszczelności i wypływy z budżetu. Jednym słowem dobrze sporządzony budżet domowy pomoże rozsądnie planować bieżące wydatki, podjąć decyzję o zrezygnowaniu z niepotrzebnych wydatków lub dokonaniu ewentualnych oszczędności. Zaczniemy świadome rozporządzanie pieniędzmi.

Przystępując do konstruowania własnego budżetu należy uwzględnić nie tylko dochody stałe, ale też ewentualne wpływy dodatkowe.

Planowanie budżetu domowego nie jest trudne, choć wymaga wkładu pracy. Trzeba przede wszystkim być uczciwym wobec samego siebie, nie omijać żadnych pozycji, nie zaniżać wydatków. Trzeba być dokładnym i systematycznym, bo tworzenie budżetu wymaga regularnego odnotowywania zwłaszcza tych drobnych sum, które szybko tworzą wysokie kwoty.

Codziennie trzeba spisywać każdą wydaną kwotę, nawet tę najmniejszą. Jeśli prowadzimy gospodarstwo domowe z innymi osobami warto aby włączyły się do konstruowania budżetu.

Po miesiącu będziemy mogli przeanalizować nasze wydatki. Może się okazać, iż niektóre z nich nie były potrzebne. Dziennik wydatków warto prowadzić stale. Pomocne może być stworzenie prostej tabeli, w którą będziemy regularnie wpisywać nasze dochody i wydatki. Taka tabela pozwoli nam nie tylko przeanalizować naszą sytuację finansową ale ułatwi nam pracę nad jej poprawą.

Dla opracowania budżetu domowego przydatny jest poniższy formularz:


Arkusz miesięcznych dochodów i wydatków

DOCHODY

kwota

jednostka czasu

rocznie

miesięcznie

Wynagrodzenie
za pracę (netto)

Emerytury

Zasiłki

Alimenty

Inne dochody

RAZEM

Dochody:

wpisywane są zawsze kwoty netto, czyli dochody po odjęciu obowiązujących podatków i składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne, bierzemy pod uwagę dochody wszystkich członków rodziny nawet te najmniejsze, musimy pamiętać o właściwym zapisie: ustalając budżet miesięczny, kwotę którą otrzymujemy raz w roku dzielimy na 12 m-cy.

otrzymuję dochód w wysokości 300 zł raz na 3 miesiące. W rubryce kwota wpisuję wysokość tego dochodu tzn. 300 zł, w rubryce jednostka czasu – kwartał, w rubryce rocznie – 300 zł x 4 = 1 200 zł, w rubryce miesięcznie – 1 200 : 12 = 100 zł

WYDATKI

kwota

jednostka

czasu

rocznie

miesięcznie

A. Zobowiązania

Czynsz

Elektryczność

Gaz

Alimenty

Telefon stacjonarny
i komórkowy

TV – abonament

Internet

Ubezpieczenia (samochodu, domu, na życie)

Spłaty kredytu, pożyczek

Inne

RAZEM

WYDATKI

kwota

jednostka czasu

rocznie

miesięcznie

B. Inne stałe

wydatki

Wyżywienie

Transport, bilety

Paliwo

Lekarstwa, wizyty
u lekarzy

Kosmetyki

Środki czystości

Inne wydatki

RAZEM

WYDATKI

kwota

jednostka

czasu

rocznie

miesięcznie

Remonty

Naprawy

Zakup/wymiana
urządzeń
domowych

Wakacje

Odzież i obuwie

Prezenty

Inne

RAZEM

miesięczne

DOCHODY

WYDATKI

A. zobowiązania

B. inne stałe wydatki

C. koszty okazjonalne

WYDATKI razem (A+B+C)

SALDO (Dochody - Wydatki)

3.2. Jak oszczędzać czyli co to jest „poduszka
bezpieczeństwa”?

Jeżeli po podsumowaniu dochodów i wydatków okaże się, że wydajemy więcej niż wpływa do naszego budżetu to konieczne jest zastanowienie się, jak zmienić tę sytuację. Mamy dwa wyjścia albo zwiększyć dochody albo zmniejszyć wydatki. Dlatego warto się zastanowić czy istnieje możliwość zwiększenia dochodów np. poprzez podjęcie dodatkowej pracy, a może warto ograniczyć wydatki bo nie wszystkie są konieczne.

Oszczędności to różnica pomiędzy dochodami a wydatkami.

Poniżej kilka sugestii co można zrobić aby zaoszczędzić.

Co oszczędzamy: woda

W jaki sposób

naprawiamy kapiące krany i nieszczelne spłuczki,

nie wylewamy niepotrzebnie wody, która została np. po myciu warzyw – można ją zużyć do podlewania czy sprzątania,

nie traktujmy toalety jak śmietnika na odpady,

biorąc szybki prysznic zamiast kąpieli w wannie zaoszczędzimy 30% wody,

zakręcamy kran myjąc zęby czy twarz,

warto zainstalować spłuczkę z przyciskiem regulującym ilość spłukiwanej wody,

montujmy baterie jednouchwytowe, które regulują temperaturę natychmiast,

właściciele domków jednorodzinnych mogą założyć zbiorniki na wodę deszczową, którą potem można wykorzystywać do podlewania ogródka.

Co oszczędzamy: energia elektryczna i gaz

W jaki sposób

1. lodówko-zamrażarka:

najlepiej gdy nie stoi w ciepłych pomieszczeniach, zwłaszcza przy kaloryferach i w miejscach silnie nasłonecznionych,

temperatura w lodówce - od 6 °C do 8 °C,

temperatura w zamrażarce - -18 °C,

otwieramy lodówkę lub zamrażarkę tylko na tak długo, jak to jest potrzebne. Jeżeli drzwi chłodziarki są otwarte dłużej, to dostaje się do niej wilgotne powietrze z zewnątrz, wilgoć zamarza, a rosnąca warstwa lodu pogarsza sprawność chłodzenia,

jedzenie, które ma być ponownie umieszczona w lodówce (np. po odkrojeniu potrzebnej części), chowamy tam jak najszybciej, żeby nie zdążyło się ogrzać,

produkty z zamrażarki rozmrażajmy w lodówce, ponieważ pochłaniają one ciepło jej wnętrza i w efekcie lodówka zużyje mniej energii,

regularnie myjemy urządzenia chłodzące, te, które nie mają funkcji odmrażania, co jakiś czas odmrażamy - warstwa lodu nie może przekraczać 10 mm.

2. Pralka – uruchamiamy tylko wtedy, kiedy jest zgromadzony pełny ładunek. Dwa prania z niepełnym ładunkiem, to większe o 35% zużycie energii elektrycznej.

3. Kupując nowe urządzenia gospodarstwa domowego upewnijmy się czy są energooszczędne.

4. Korzystajmy z programów ekonomicznych zarówno przy praniu jak i zmywaniu w zmywarce.

5. Gotujmy w małej ilości wody.

6. Przy pieczeniu otwierajmy drzwiczki piekarnika jak najrzadziej.

7. Używajmy przykrywek do garnków.

8. W czasie gotowania starajmy się dopasować wielkość naczynia do wielkości elementu grzejnego (średnica garnka powinna być o ok. 2 cm większa od średnicy płyty grzejnej).

9. Wymieniajmy żarówki na energooszczędne.

10. Wyłączajmy przycisk stand-by, który jest najbardziej podstępnym pożeraczem prądu

11. Zawsze wyjmujemy wtyczki z kontaktów np. ładowarki

12. Gasimy światło w pomieszczeniach w których nikt nie przebywa

Co oszczędzamy: ogrzewanie

W jaki sposób

1. W nocy przykręcamy ogrzewanie, wyjdzie nam to na zdrowie i pozwoli oszczędzać - w czasie nocy temperatura na zewnątrz jest najniższa i wtedy to straty ciepła są największe,

2. Nie zasłaniamy kaloryferów firankami i meblami, bo to ogranicza efekty ich pracy,

3. Zasłaniamy wszystkie nieszczelności w drzwiach, oknach, itd. (aby je znaleźć wystarczy użyć płomienia świeczki, zapałkę czy zapalniczkę, za ich pomocą sprawdzamy jak odchyla się płomień), ale należy pamiętać aby nie zasłaniać otworów wentylacyjnych

4. Zakręcamy ogrzewanie w tych pomieszczeniach z których nie korzystamy wcale lub rzadko.

Co oszczędzamy: zakupy

W jaki sposób

1. Na zakupy trzeba się nauczyć chodzić z listą i pełnym żołądkiem. Wtedy będziemy bardziej odporni na różne promocje i inne marketingowe zabiegi.

2. Sprawdzamy paragony.

3. Porównujemy ceny w różnych sklepach.

4. Kierujemy się potrzebami, a nie emocjami i zachciankami.

5. Nie kupujemy tzw. gotowych dań, obiad ugotowany w domu zawsze będzie tańszy, zdrowszy i smaczniejszy

6. Śniadania do pracy, szkoły, na wycieczki przygotowujemy w domu


Co oszczędzamy: wydatki bankowe

W jaki sposób

Najwięcej płacimy za przelewy składane w oddziale. Można zaoszczędzić przekonując się do operacji internetowych – w wielu instytucjach bankowych takie usługi są całkowicie bezpłatne.

Wypłacać pieniądze zawsze w bezprowizyjnych bankomatach swojego banku.

Kontrolowanie wydatków oraz podejmowanie działań oszczędnościowych spowoduje, że pozostanie nam pewna kwota pieniędzy, którą będziemy mogli przeznaczyć na własne cele finansowe oraz na tzw. czarną godzinę czyli wydatki nagłe.

Cele finansowe możemy podzielić na trzy kategorie:

– wydatki nagłe

– cele krótkoterminowe (gromadzenie pieniędzy np. na sezon grzewczy),

– cele długoterminowe.

Im cel jest dla nas bardziej atrakcyjny tym łatwiej będzie nam oszczędzać. Jeśli uda się odkładać nawet niewielkie kwoty na nasze cele finansowe, unikniemy jednorazowych, dużych wydatków, które mogą poważnie nadszarpnąć nasz budżet. Dzięki takiej polityce finansowej być może nie będziemy zmuszeni zaciągać kredytów na uroczystości rodzinne, które z pewnym wyprzedzeniem można przewidzieć (np. śluby dzieci).

Każdy z nas wie, że powinien mieć odłożone pieniądze także na tzw. sytuacje niespodziewane ale nie każdemu się udaje te pieniądze odłożyć. W rezultacie gdy pojawia się jakiś nagły wydatek, zaciągamy pożyczki. Tymczasem warto tworzyć taką poduszkę bezpieczeństwa wcześniej. Analizując nasz budżet będziemy wiedzieli na jaką kwotę nas stać. Może to być nawet 10 zł miesięcznie. Po roku będzie to już przecież 120 zł.


3.3. Jak pożyczać z głową?

Podejmując decyzję o pożyczeniu pieniędzy należy zawsze przeanalizować własny budżet czy jesteśmy w stanie spłacić pożyczoną kwotę oraz zastanowić się czy cel na który mamy przeznaczyć pożyczone pieniądze jest na tyle atrakcyjny, aby warto było podjąć taką decyzję.

Analizując budżet należy przede wszystkim zwrócić uwagę czy po zaspokojeniu wszystkich wydatków pozostanie nam kwota która pozwoli na spłatę raty. Decydując się na pożyczenie pieniędzy musimy pamiętać, że kredyt zawsze kosztuje. W kredycie zawarte są również opłaty bankowe i im więcej potrzebujemy czasu na jego spłatę tym jest on droższy. Decydując się na wzięcie kredytu jednocześnie zobowiązujemy się do jego spłaty niekiedy nawet w dalekiej przyszłości, a nie wiemy jaka wówczas będzie nasza sytuacja finansowa i rodzinna.

Dlatego przed podjęciem decyzji o pożyczeniu pieniędzy dobrze odpowiedzieć sobie na następujące pytania:

czy naprawdę potrzebujemy tej rzeczy, która ma być kupiona za pożyczone pieniądze. Czy jest to tylko nasza „zachcianka” czy rzeczywista „potrzeba”,

czy możemy poczekać z zakupem i zaoszczędzić z naszych dochodów;

czy ta zakupiona rzecz posłuży nam dłużej niż czas jaki jest potrzebny na jej spłatę;

jak kredyt, który zaciągniemy na zakup tej rzeczy wpłynie na nasz budżet domowy i wywiązywanie się z bieżących zobowiązań;

czy faktycznie jesteśmy w stanie wywiązać się ze spłaty kredytu przez cały okres, czy wnikliwie przeanalizowaliśmy naszą sytuację i możliwości.

Możemy pożyczyć pieniądze od znajomych albo od instytucji finansowych. W jednym i drugim przypadku należy ustalić jakie będą dodatkowe koszty takiej pożyczki, to znaczy o ile więcej musimy oddać niż pożyczyć. Pamiętajmy, że banki są zobowiązane przedstawić nam dokładną kalkulację kredytu, z której jasno wynika ile faktycznie on kosztuje. Inaczej jest z instytucjami pozabankowymi (są to instytucje nie objęte nadzorem Komisji Nadzoru Finansowego).

Dlatego przed zaciągnięciem pożyczki należy:

1. Sprawdzić wiarygodność firmy od której pożyczamy – możemy to zrobić pod bezpłatnym numerem (48) 22 262 58 00. Może też pod tym numerem upewnić się czy dana instytucja objęta jest nadzorem finansowym

2. Policzyć całkowity koszt pożyczki – instytucja udzielająca pożyczki zobowiązana jest do poinformowania o wysokości rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania pożyczki (RRSO) oraz o całkowitej kwocie do zapłaty. Jeśli mamy kłopoty z uzyskaniem takiej informacji, możemy spróbować samodzielnie policzyć koszt pożyczki za pomocą kalkulatora dostępnego na stronie internetowej www.zanim-podpiszesz.pl.

3. Przed podpisaniem każdej umowy należy dokładnie ją przeczytać, a wszystkie niejasne sformułowania wyjaśnić. Nigdy nie podpisywać umowy bez jej przeczytania i zrozumienia co poszczególne zapisy oznaczają.

Umowa musi zawierać:

Nasze dane - imię, nazwisko, adres

Dane kredytodawcy lub pośrednika kredytowego - imię, nazwisko (nazwę) i adres (siedzibę)

rodzaj kredytu;

czas obowiązywania umowy;

całkowitą kwotę kredytu;

terminy i sposób wypłaty kredytu;

stopę oprocentowania kredytu oraz warunki jej zmiany;

rzeczywistą roczną stopę oprocentowania oraz całkowitą kwotę do zapłaty;

zasady i terminy spłaty kredytu (m.in. kolejności zaliczania rat kredytu konsumenckiego na poczet należności kredytodawcy, możliwości otrzymania bezpłatnego harmonogramu spłaty);

informację o innych kosztach, które będziemy zobowiązani ponieść w związku z umową (m.in. opłatach, prowizjach, marżach oraz kosztach usług dodatkowych, jeżeli są znane kredytodawcy, oraz warunki na jakich koszty te mogą ulec zmianie);

roczną stopę oprocentowania zadłużenia przeterminowanego, warunki jej zmiany oraz ewentualne inne opłaty z tytułu zaległości w spłacie kredytu;

sposób zabezpieczenia i ubezpieczenia spłaty kredytu, jeżeli umowa je przewiduje;

termin, sposób i skutki odstąpienia przez nas od umowy;

czy mamy prawo do spłaty kredytu przed terminem i czy będą z tego powodu dodatkowe koszty;

4. Dobrze też porównać propozycje w różnych miejscach i wybrać tę, która będzie dla nas najkorzystniejsza. Szczególnie zwrócić trzeba uwagę na następujące elementy:

czy oprocentowanie pożyczki nie jest znacznie wyższe niż inne oferty na rynku;

czy firma wymaga wniesienia wysokiego zabezpieczenia pożyczki zanim pożyczka zostanie udzielona – brak terminowego spłacania pożyczki może się wiązać z utratą zabezpieczenia, którego wartość najczęściej znacznie przewyższa kwotę zadłużenia albo które może mieć dla nas wartość sentymentalną;

czy zapisy umowy uprawniają firmę do wyznaczenia zabezpieczenia w przyszłości, wedle uznania firmy;

czy pojawiają się dodatkowe opłaty zapisane w umowie, np. za rozpatrzenie wniosku, za wydanie decyzji, prowizje, opłaty za wizyty przedstawiciela pożyczkodawcy w domu, ubezpieczenia – jeśli tak, to trzeba policzyć je, suma tych opłat może znacznie podwyższać koszt pożyczki (być może firma w ogóle nie zamierza udzielić pożyczki, a jedynie pobrać opłaty ponoszone przez klienta z góry!).

Jeżeli nie rozumiemy jakiegoś zapisu w umowie, zawsze możemy poprosić o wyjaśnienie. Warto pytać o szczegóły. W wypadku wątpliwości należy poprosić o wzorce dokumentów i skonsultować je z prawnikiem lub z doradcą z Biura Porad Obywatelskich.

Nie należy korzystać z usług finansowych, których się nie rozumie. Jeśli oferujący usługi nie chce lub nie potrafi wyjaśnić ich zasad, lepiej zrezygnować z takiej propozycji.

Na co jeszcze warto zwrócić uwagę. Wiele reklam zachęca hasłami „pożyczka bez BIK”, „nawet z komornikiem”, „dla osób ze złą zdolnością kredytową”. Z reguły hasła takie kierowane są do osób, które miały w przeszłości problemy z terminową spłatą swoich zobowiązań i dlatego banki odmawiają im kolejnego kredytu. Pożyczka „bez BIK” czy „z komornikiem” jest zwykle bardzo kosztowna. Decydując się na zaciągnięcie takiej „szybkiej pożyczki” ryzykujemy wpadnięciem w tzw. spiralę zadłużenia. A wtedy zwykle nie da się już uniknąć egzekucji komorniczej.

Niekiedy instytucje finansowe namawiają nas na ubezpieczenie kredytu. Trzeba zdawać sobie sprawę, że ubezpieczenie kredytu nie jest obowiązkowe i zwiększa wysokość miesięcznych opłat. Podejmując decyzję o ubezpieczeniu należy dokładnie przeczytać umowę ubezpieczeniową i warunki ubezpieczenia, zwrócić uwagę co faktycznie ubezpiecza ta umowa tzn. w jakiej sytuacji będziemy mogli skorzystać z ubezpieczenia i na jak długo. Najczęściej w samej umowie nie ma tych zapisów lecz dopiero w tzw. „warunkach ubezpieczenia”. Jeśli jednak zdecydujemy się na ubezpieczenie kredytu to wraz z umową kredytową musimy otrzymać umowę ubezpieczenia oraz warunki ubezpieczenia.

Podsumowując wybierając kredyt dobrze wziąć pod uwagę następujące kwestie:

czy jest możliwy indywidualny tryb spłaty;

czy jest możliwość zawieszenia pewnej liczby rat, bez konsekwencji w postaci dodatkowych opłat tzw. wakacje kredytowe

jaka jest wielkość rat i przez jaki okres będziemy je spłacać, czy jest możliwy indywidualny plan spłat;

cel na jaki uzyskujemy pożyczkę;

wymagany wkład własny;

czy wysokość kredytu umożliwi nam zrealizowanie naszej potrzeby;

jakie są wymagane formalności (czy umowa jest jasno sformułowana, czy jasne są procedury banku) i zabezpieczenia (żyranci, hipoteka, ubezpieczenie);

koszty kredytu tzn. przy ewentualnej wcześniejszej spłacie, prowizja, opłaty karne, oprocentowanie, ubezpieczenie;


3.4. Niebezpieczny dług

Dług staje się niebezpieczny wówczas, gdy po uregulowaniu raty pożyczki nie wystarcza na bieżące wydatki i na nasze zobowiązania szczególnie na opłatę mieszkania, zakup leków.

Jeśli znajdziemy się w sytuacji, że mamy większe zobowiązania finansowe niż dochody, trzeba podjąć jak najszybciej następujące kroki:

przeanalizować swój budżet domowy pod kątem oszczędzania, czy faktyczne wszystkie ponoszone wydatki są konieczne;

przeanalizować swoją sytuację pod kątem zwiększenia dochodów poprzez podjęcie dodatkowej pracy, skorzystanie z pomocy finansowej np. uzyskanie dodatku mieszkaniowego, zasiłku z pomocy społecznej

ustalić długi priorytetowe tzn. takie które powinny być spłacane w pierwszej kolejności.

Trzeba wziąć pod uwagę grożące konsekwencje, które się wiążą z ich nieuregulowaniem, np. zadłużenie mieszkaniowe może doprowadzić do utraty mieszkania, zadłużenia za media – ich odcięcie, zadłużenia alimentacyjne – nawet pozbawienie wolności (w przypadku uporczywego uchylania się od obowiązku alimentacyjnego);

Należy unikać decyzji o pożyczeniu pieniędzy na spłatę istniejących długów. Przed podjęciem takiej decyzji warto skonsultować się z bezstronnym specjalistą.

Ponadto należy o zmianie swojej sytuacji poinformować wierzycieli. Trzeba to zrobić jak najszybciej najlepiej jeszcze wtedy gdy nie zalegamy z płatnościami. Przedstawiając wierzycielom swoją aktualną sytuację (warto dołączyć opracowane przez siebie zestawienie dochodów i wydatków) jednocześnie przedstawić realną propozycję spłaty zadłużenia. Starać się wpłacać na poczet długu jakąkolwiek należność. W większości przypadków mała, ale regularna spłata jest lepsza aniżeli jej brak. Jeśli wierzycieli jest kilku to trzeba podjąć rozmowy z nimi wszystkimi. Jeżeli reprezentant wierzyciela, z którym podejmujemy rozmowy na temat długów nie chce nam pomóc, trzeba skontaktować się z kimś na wyższym stanowisku. Nawet jeżeli okaże się to bardzo trudne, nie należy zaprzestawać prób uzyskania porozumienia z wierzycielem. Prowadząc rozmowy z wierzycielem, nawet gdy nie mamy jeszcze decyzji o zmianie wysokości rat wpłacajmy na poczet długu proponowana kwotę. Konieczne jest reagowanie na wszelkie otrzymywane pisma (od wierzycieli, z sądu), dostarczanie wszystkich wymaganych informacji, uczestniczenie w rozprawach.


3.5. Co może zająć komornik?

Jeśli nie wywiązujemy się z naszych zobowiązań finansowych może dojść do egzekucji komorniczej. Aby komornik podjął działania egzekucyjne wierzyciel musi uzyskać sądowy nakaz zapłaty. Po nadaniu nakazowi klauzuli wykonalności staje się podstawą do wszczęcia egzekucji.

Warto pamiętać o tym, że komornik prowadzi egzekucję na zlecenie wierzyciela. Dlatego wszelkie negocjacje należy prowadzić nie z komornikiem tylko z wierzycielem, ponieważ tylko on może spowodować, że komornik odstąpi od egzekucji. Komornik za swoją pracę pobiera wynagrodzenie (podstawowa opłata dla komornika to 15% egzekwowanej kwoty, choć istnieją w tym zakresie liczne wyjątki). 1 stycznia 2019r w związku z nową ustawą o kosztach komorniczych, podstawowa opłata będzie wynosiła 10% wyegzekwowanej kwoty, a jeśli w ciągu miesiąca od wszczęcia egzekucji wpłacimy całą lub część zaległej należności wówczas opłata wyniesie jedynie 3%.

Koszty te ponosimy my czyli dłużnicy. Komornik może zająć otrzymywane przez nas dochody, oszczędności, posiadane przez nas wartościowe przedmioty, a także mieszkanie czy dom. Musi nam jednak pozostać pewna kwota tak, abyśmy mogli zaspokoić podstawowe potrzeby. W zależności od rodzaju dochodów, przepisy prawa określają, jaka kwota może być zajęta przez komornika:

1. Emerytury i renty (rodzinne, z tytułu niezdolności do pracy). Komornik może zająć 25% naszej emerytury lub renty. Bezwzględnej ochronie podlega kwota:

- 500 zł w przypadku zadłużeń alimentacyjnych;

- 200 zł w przypadku opłat za pobyt w domu pomocy społecznej, zakładzie opiekuńczo leczniczym lub zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym;

- 825 zł w przypadku innych zobowiązań egzekwowanych przez komornika

Kwoty te podlegają corocznej waloryzacji od dnia 1 marca.

2. Umowy o pracę. Co do zasady, wynagrodzenie z tytułu umowy o pracę podlega egzekucji w połowie. Ochronie podlega jedynie najniższe wynagrodzenie. Jeśli osiągamy zarobki niewiele wyższe od najniższego wynagrodzenia, które obecnie wynosi 2100 zł brutto, to komornik może nam zająć jedynie kwotę przekraczającą to najniższe wynagrodzenie. W przypadku zadłużenia alimentacyjnego komornik może zająć 3/5 wynagrodzenia i najniższe wynagrodzenie nie jest chronione!

3. Umowy zlecenia i o dzieło. W przypadku umowy zlecenia i o dzieło komornik zazwyczaj zajmuje całość naszego wynagrodzenia. Jednak, gdy umowa zlecenie czy o dzieło jest naszym jedynym źródłem utrzymania (otrzymywanym cyklicznie np. co miesiąc), to możemy się domagać ochrony (na podstawie art. 833 par 2 Kodeksu postępowania cywilnego) takiej samej jak w przypadku wynagrodzenia z tytułu umowy o pracę. Od 1 stycznia 2019r . również przy umowach cywilnoprawnych kwota w wys. minimalnego wynagrodzenia będzie podlegać ochronie.

4. Konto bankowe. Kwoty znajdujące się na koncie bankowym również podlegają zajęciu, nie tylko lokaty, ale również rachunek bieżący (nawet gdy wpływa na konto wynagrodzenie za pracę lub emerytura). Przepisy określają, że środki na koncie są w każdym miesiącu wolne od egzekucji do wysokości 75% minimalnego wynagrodzenia za pracę. Ponadto wolne od zajęcia są między innymi: otrzymywane alimenty, świadczenia rodzinne i dodatki rodzinne, pielęgnacyjne, dla sierot zupełnych, zasiłki dla opiekunów, świadczenia z pomocy społecznej, świadczenia integracyjne, świadczenie wychowawcze tzw. 500+. Bywa też tak, że gdy komornik zajmie konto bankowe, to bank je blokuje, tzn. nie wypłaca ani nam należności, ani nie przekazuje ich komornikowi. W takiej sytuacji należy zwrócić się do banku na piśmie powołując się na zapis art. 54 i 54a ustawy prawo bankowe, że mamy prawo do wypłaty należności.

5. Zasiłki z pomocy społecznej. Świadczenia z pomocy społecznej nie podlegają egzekucji (art. 831 par 1 ust 6 Kodeksu postępowania cywilnego), także gdy wpłyną na konto bankowe (art. 54a ustawy prawo bankowe).

6. Ruchomości. Komornik nie może zająć wszystkich naszych rzeczy czyli ruchomości, musi nam pozostawić niezbędne przedmioty domowe, pościel, bieliznę, codzienne ubrania, zapasy żywności i opału potrzebne na okres jednego miesiąca. Nie może również zająć narzędzi i innych przedmiotów, które są niezbędne do wykonywania przez nas pracy zarobkowej (może jednak zająć samochód). Może natomiast zająć posiadane przez nas pozostałe ruchomości, np. telewizor, meble, komputer. Zawsze sporządza się protokół zajęcia, a na zajętych przedmiotach umieszcza informację o zajęciu. Informacja ta nie oznacza, że nie możemy z nich nadal korzystać, nie możemy ich sprzedać, darować komuś lub usunąć z mieszkania czy posesji. Przedmioty te mogą być sprzedane na licytacji. Cena wywoławcza w pierwszym terminie wynosi ¾ wartości, a jeśli nie będzie nabywcy, to przy drugiej licytacji może zostać obniżona do połowy wartości zajętych przedmiotów. Przedmioty te mogą być również sprzedane bez licytacji, z tzw. „wolnej ręki”, o ile wyrazimy na to zgodę jako dłużnicy i określimy minimalną żądaną cenę.

7. Nieruchomości. Zajmując nieruchomość (mieszkanie, działkę) komornik składa wniosek o wpis do księgi wieczystej informacji o wszczęciu egzekucji z nieruchomości, dokonuje opisu i oszacowania nieruchomości, a następnie przeprowadza licytację. Cena wywoławcza wynosi ¾ wartości nieruchomości. Jeśli nie znajdzie się kupiec w pierwszym terminie, to w drugim terminie cena spada do 2/3 wartości nieruchomości (art. 983 Kodeksu postępowania cywilnego). Z uzyskanej z licytacji ceny komornik pokrywa dług, ale w pierwszej kolejności swoje koszty, koszty biegłego, który szacuje wartość nieruchomości i koszty sądowe.

Jeśli komornik prowadzi egzekucję bez zachowania powyższych ograniczeń możemy złożyć na niego skargę. Skargę składa się w terminie 7 dni do Sądu Rejonowego, w rejonie którego działa komornik, ale za pośrednictwem komornika. Opłata od skargi to 100 zł.

Wierzyciel może sprzedać nasz dług np. jakiejś firmie windykacyjnej. Firma, która go kupiła, ma tylko takie prawa, jak nasz pierwotny wierzyciel. Nie ma uprawnień komornika tzn. nie może bez naszej zgody wejść do naszego mieszkania, zająć naszych rzeczy.

3.6. Przedawnienie – co to jest?

Wiemy wszyscy, że zobowiązania powinny być regulowane w terminie. Dotrzymywanie umów jest przecież podstawową zasadą. Płacimy więc rachunki, raty, podatki, wnosimy opłaty czynszowe, płacimy za telefony oraz inne media. Gdy jednak umknie nam zapłata np. jakiejś faktury, a wierzyciel dopiero po wielu latach zacznie domagać się tej zapłaty, wówczas z pomocą przychodzi nam instytucja przedawnienia. Przedawnienie polega na tym, że po upływie określonego, wynikającego z ustawy, czasu wierzyciel traci prawo do zmuszenia nas, jako dłużnika do spełnienia świadczenia, czyli spłaty zaległego zadłużenia. Do niedawna, aby nie spłacać przeterminowanych zobowiązań to na nas jako dłużników spoczywało podniesienie zarzutu przedawnienia przed Sądem. Bez tego zgłoszenia Sąd rozpatrywał wniesiony przez wierzyciela pozew, jakby przedawnienie nie nastąpiło.

Od dnia 9 lipca 2018r znacznie zmieniła się sytuacja. W związku ze zmianą przepisów, obecnie wierzyciel nie może domagać się od nas (jako konsumentów), przedawnionego zobowiązania. A to oznacza, że gdy wierzyciel złoży pozew o zapłatę, Sąd najpierw sprawdzi czy dług nie jest przedawniony. Uwaga! Dotyczy tylko spraw wniesionych do Sądu po 9 lipca 2018 r.

Niestety może się zdarzyć, że mimo, iż dług jest przedawniony Sąd tego faktu nie uwzględni. Taka decyzja Sądu może nastąpić tylko w wyjątkowej sytuacji tj. gdy będą wymagały tego względy słuszności. Sąd przy podjęciu takiej decyzji weźmie pod uwagę: długość terminu przedawnienia, długość okresu od upływu terminu przedawnienia do chwili dochodzenia roszczenia, a także okoliczności, które spowodowały niedochodzenie roszczenia przez uprawnionego, w tym wpływ zachowania dłużnika na opóźnienie wierzyciela w dochodzeniu roszczenia.

Zadłużenia, które powstały przed dniem 9 lipca 2018 r., zarówno te, które jeszcze nie są przedawnione, jak i te które już są przedawnione – w stosunku do nich zastosowanie mają nowe przepisy.

Sytuacja się komplikuje, gdy po zmianie przepisów, w stosunku do naszego zaległego zobowiązania jest krótszy termin przedawnienia bowiem wówczas bieg przedawnienia rozpoczyna się dopiero od wejścia w życie nowych przepisów czyli od 9 lipca 2018 r.

Ale jeśli bieg przedawnienia rozpoczął się przed zmianą przepisów i przy uwzględnieniu dotychczasowego terminu - przedawnienie nastąpiłoby wcześniej, to przedawnienie następuje z upływem tego wcześniejszego terminu.

Pan Krzysztof w 2008 roku korzystał
z komunikacji miejskiej bez ważnego biletu. Został za to ukarany. Zarząd Transportu Miejskiego w 2009 r. uzyskał sądowy nakaz zapłaty. Ale od tego czasu nie podjął żadnych kroków zmierzających do wyegzekwowania należności.

Zgodnie z dotychczas obowiązującymi przepisami tj. art. 125 kodeksu cywilnego, należność uległaby w takiej sytuacji przedawnieniu w 2019 r. czyli po 10 latach. Po zmianie przepisów, okres przedawnienia wynosi 6 lat, ale w tym przypadku bieg przedawnienia rozpoczyna się dopiero od dnia 9.07.2018 r. czyli nastąpi w 2024 r. Ponieważ dotychczasowy termin przedawnienia nastąpi wcześniej to w przypadku pana Krzysztofa przedawnienie następuje z zastosowaniem dotychczasowego terminu czyli w 2019 r.

Inna sytuacja ma miejsce gdy to my jesteśmy wierzycielami (tylko jako konsumenci), wówczas w stosunku do roszczeń nie przedawnionych w dniu 9.07.2018 r. stosuje się uregulowania dotychczasowe.

Terminy przedawnienia są liczone od momentu wymagalności roszczenia, czyli np. od końca terminu widniejącego na mandacie lub od dnia, w którym upływa termin płatności kolejnego miesięcznego rachunku, a przypadku np. kredytów bankowych, od wypowiedzenia umowy kredytowej, a jeśli umowa nie została rozwiązana, od ostatniego dnia ustalonej spłaty.

Terminy przedawnienia roszczeń muszą wynikać z ustawy i nie mogą być skracane ani wydłużane w umowie. A wierzyciel gdy dochodzi zaległej należności przed sądem ma obowiązek wskazać w pozwie datę wymagalności roszczenia.

Do niedawna podstawowym terminem przedawnienia roszczeń było 10 lat, obecnie tj. od 9 lipca 2018 r. termin ten wynosi lat 6. Ale został zmieniony sposób liczenia terminu przedawnienia. Teraz koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego np. jeśli 3-letni termin przedawnienia rozpocznie bieg w dniu 1 czerwca 2018 r., to upłynie on w dniu 31 grudnia 2021 r. Uwaga: nie dotyczy zobowiązań, których termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata.

W zależności od rodzaju zobowiązań są różne terminy przedawnień, poniżej przykładowe okresy przedawnień:

- 6 lat np.: pożyczki od osób prywatnych

- 5 lat np.: z tytułu zachowku; zobowiązania podatkowe, składki wobec ZUS, mandaty za złe parkowanie, opłata za abonament RTV

- 3 lata: świadczenie okresowe (m.in. opłaty za mieszkanie, telefon, energię elektryczną, gaz, alimenty); związane z prowadzeniem działalności gospodarczej (m.in. zadłużenia wobec banków lub firm windykacyjnych); roszczenia ze stosunku pracy.

- 2 lata: roszczenia wynikające z umowy o dzieło, przy czym okres dwuletni liczony jest od daty oddania dzieła, a jeśli dzieło nie zostało wydane – od dnia, w którym wg umowy powinno być oddane;

- 1 rok: roszczenia kupującego w przypadku stwierdzenia, że zakupiony towar nie jest zgodny z umową; roszczenia przewoźnika z tytułu jazdy bez ważnego biletu.

Jednak każdy z podanych terminów przedawnienia może zostać przerwany, a po przerwaniu zaczyna biec od nowa i jest od nowa liczony.

Co może przerwać bieg przedawnienia?

Będzie to każda czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń, także przed sądem polubownym, przedsięwzięta bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia, w tym także wystąpienie o nadanie klauzuli wykonalności. Ponadto uznanie roszczenia przez dłużnika np. poprzez zawarcie ugody. Bieg przedawnienie przerywa również wszczęcie mediacji.

Chodzi tu np. o wniesienie pozwu do sądu przez wierzyciela lub złożenie wniosku o egzekucję prawomocnego wyroku sądu do komornika sądowego, ale też uznanie przez nas roszczenia, np. poprzez zapłatę części należności, rozłożenie zobowiązania na raty, zaakceptowanego naszym podpisem. Przerwanie biegu przedawnienia może też nastąpić przez podjęcie mediacji, np. przed mediatorem sądowym. Jeśli więc mamy wątpliwości, czy dane roszczenie nie jest przedawnione, nie uznawajmy go ani nie podejmujmy mediacji, np. poprzez ugodę co do spłaty w bardzo atrakcyjnych ratach. W przeciwnym bowiem razie, przerwiemy bieg terminu przedawnienia i tym samym nie będziemy mogli zwolnić się z zapłaty.

Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 29 czerwca 2016 r (sygn. akt III CZP 29/16), wierzyciel który nie jest bankiem np. firma windykacyjna, która
kupiła dług od banku, nie może powoływać się na przerwanie biegu przedawnienia spowodowane wszczęciem egzekucji na podstawie bankowego tytułu egzekucyjnego (BTE), zaopatrzonego w klauzulę wykonalności.

Jeśli przerwanie biegu przedawnienia nastąpiło w związku z postępowaniem sądowym, egzekucyjnym, ugodą zawartą przed mediatorem i potwierdzoną przez sąd, to roszczenie takie przedawnia się obecnie z upływem 6 lat, a w przypadku roszczeń o świadczenie okresowe w upływem 3 lat (przed zmianą okres ten wynosił 10 lat).



3.7. Dług w sądzie, jak zareagować?

Jeśli mamy niespłacone zobowiązania to nasz wierzyciel, jeśli chce odzyskać pieniądze, może w każdym momencie wystąpić przeciwko nam do sądu. Postępowanie sądowe może się odbyć na posiedzeniu niejawnym, czyli bez naszego udziału (postępowanie upominawcze lub nakazowe) lub zwykłym trybie.

Jeśli postępowanie odbywa się w trybie nakazowym lub upominawczym, wówczas Sąd przed wydaniem nakazu zapłaty bierze pod uwagę tylko okoliczności i dowody wskazane przez powoda, czyli naszego wierzyciela. Nakaz zapłaty nie może zostać wydany gdy:

a. roszczenie jest bezzasadne;

b. przytoczone okoliczności budzą wątpliwość;

c. zaspokojenie roszczenia zależy od świadczenia wzajemnego;

d. miejsce pobytu pozwanego nie jest znane, albo nie można mu doręczyć nakazu w kraju.

Bezzasadność roszczenia, czyli wątpliwość, że okoliczności przedstawione w pozwie nie uzasadniają roszczenia musi być na tyle oczywista, żeby sąd nie wydał nakazu. Sąd, w tym trybie, nie przeprowadza bowiem postępowania dowodowego. Bazuje jedynie na dokumentach dołączonych przez powoda oraz na jego twierdzeniach zawartych w pozwie. Oznacza to, że nakaz zapłaty może zostać wydany niesłusznie, ponieważ sąd zna tylko tę część sprawy, która została przedstawiona przez powoda. Powód nie ma bowiem żadnego interesu, żeby wskazywać sądowi argumenty przemawiające na jego niekorzyść.

Dlatego wydanie nakazu zapłaty nie oznacza, że roszczenie faktycznie jest zasadne. Po jego otrzymaniu mamy 2 tygodnie, aby go zaskarżyć poprzez złożenie do sądu sprzeciwu.

Dwutygodniowy termin na złożenie sprzeciwu od nakazu zapłaty jest nieprzekraczalny. Nawet
najlepsze argumenty nie będą miały znaczenia, jeśli przedstawimy je po terminie.

Sprzeciw wniesiony w terminie i prawidłowo powoduje, że nakaz zapłaty zostaje przez Sąd uchylony czyli traci moc. Dzieje się tak z mocy prawa i nie ma znaczenia, jakie argumenty przedstawiliśmy w sprzeciwie – chociaż oczywiście ich jakość będzie miała wpływ na dalszy przebieg postępowania. Jeśli nasze argumenty nie będą przez sąd uwzględnione, musimy się liczyć z dodatkowymi kosztami sądowymi oraz koniecznością zapłaty dodatkowych odsetek za czas trwania postępowania. Dlatego argumenty będące podstawą do sprzeciwu muszą być przemyślane. Jeśli nie chcemy lub nie możemy uregulować należności, z którą występuje wierzyciel, ponieważ brakuje nam środków, a roszczenie jest bardzo wysokie, to taki argument nie będzie przez sąd brany pod uwagę. Brak środków, czy nawet bieda nie mogą być podstawą uzasadniającą oddalenie roszczenia.

Jeśli postępowanie toczy się w zwykłym trybie, wówczas Sąd przekaże nam odpis pozwu i da nam możliwość ustosunkowania się do niego w formie złożenie odpowiedzi na pozew. Sąd może wyznaczyć nam termin na złożenie odpowiedzi, nie powinien on być krótszy niż 2 tygodnie.

Zarówno w sprzeciwie od nakazu zapłaty jak i w odpowiedzi na pozew, możemy między innymi podnieść takie zarzuty, jak:

- zaległość, z którą występuje wierzyciel została przez nas spłacona w całości lub chociaż w części i mamy na to dowód;

- roszczenie jest nienależne, bo na przykład powód domaga się spłaty zobowiązania na podstawie umowy, która nie jest ważna lub w pozwie zostały podane dane niewłaściwej osoby jako zobowiązanego;

- roszczenie jest sporne: na przykład pozew dotyczy zapłaty za wykonaną usługę, ale pozwany kwestionuje prawidłowość jej wykonania, albo może to nastąpić, gdy wysokość wynagrodzenia nie wynika z umowy w jednoznaczny sposób i każda ze stron może określać ją w innej wysokości;

Przyczyn, które mogą stać się podstawą do podważenia nakazu zapłaty lub pozwu może być więcej, ale w każdej z tych sytuacji koniecznie należy złożyć sprzeciw lub odpowiedź na pozew, aby przedstawić swoje racje. Opisać dokładnie zarzuty przeciwko twierdzeniom zawartym w pozwie i dołączyć dowody na ich poparcie.

Od 9 lipca 2018r nie musimy podnosić zarzutu przedawnienia, bo teraz Sąd ma obowiązek przeanalizować, czy dochodzona przez wierzyciela należność nie uległa przedawnieniu.

Jeżeli pozew o zapłatę został sformułowany na formularzu sądowym to sprzeciw lub odpowiedź na pozew także musi zostać wniesiony na formularzu sądowym.

Takie formularze możemy pobrać nieodpłatnie w każdym najbliższym sądzie lub ze strony https://bip.ms.gov.pl/pl/formularze/formularze-pism-procesowych-w-postepowaniu-cywilnym/

Musimy pamiętać, że wszystkie rubryki formularza muszą zostać wypełnione, a jeśli któraś z nich nas nie dotyczy, powinna zostać przekreślona. Sprzeciw od nakazu zapłaty nie podlega opłacie.

Nieodebranie nakazu zapłaty lub nie złożenie odpowiedzi na pozew nie spowoduje, że nasza sytuacja się poprawi. Wręcz przeciwnie, tracimy możliwość przedstawienia swojego stanowiska.

Jeśli nakaz zapłaty został prawidłowo zaadresowany (adres naszego zameldowania) i są w nim nasze prawidłowe dane osobowe sąd uzna, że został prawidłowo dostarczony, nawet jeśli nie zostanie przez nas odebrany.

Prawidłowe wniesienie sprzeciwu (w terminie 2 tygodni) spowoduje, że sprawa będzie toczyła się dalej. Przewodniczący sądu przekaże stronie powodowej treść naszego sprzeciwu (dlatego sprzeciw zawsze składamy w co najmniej dwóch egzemplarzach – po jednym dla sądu i powoda, trzeci pozostawiamy sobie) oraz wyznaczy rozprawę. Teraz od reakcji powoda będzie zależało, czy dojdzie do posiedzenia sądu z naszym udziałem. Często nasze argumenty przedstawione w sprzeciwie powodują, że powód wycofuje pozew z sądu, ponieważ nie chce ponosić dodatkowych kosztów i do sprawy z obecnością obu stron nie dochodzi. Dzieje się tak, kiedy nasze twierdzenia przedstawione w sprzeciwie będą dawały podstawy do ich uznania. Powód wycofując pozew z sądu nie rezygnuje jednak ze swojego roszczenia. Oznacza to, że w każdej chwili może ponowić pozew licząc, że tym razem nie złożymy sprzeciwu o czasie.

Prawomocny nakaz zapłaty lub wyrok daje podstawę wierzycielowi do podjęcia działań egzekucyjnych.

3.8. Jak wyjść z nadmiernego zadłużenia

Wiele osób zaciąga różne zobowiązania finansowe: kredyty, pożyczki, zakupy na raty. Większość je spłaca. Czasami jednak zdarzają się sytuacje nieprzewidziane - chorujemy, stajemy się bezrobotni i tracimy płynność finansową. Nie jesteśmy w stanie wywiązać się z opłat bieżących, ale też z zaciągniętych zobowiązań. Bank wypowiada umowę, pojawia się zagrożenie utraty mieszkania, odcięcia prądu. Często w takiej sytuacji nie jesteśmy w stanie zmierzyć się z tym problemem. Nie informujemy naszych bliskich o sytuacji, nie odbieramy korespondencji. Niestety taka postawa tylko pogłębia problem. Poniżej kilka wskazówek:

Nie ignorować problemu.

Konsekwencje uciekania przed problemem mogą być dotkliwe – utrata mieszkania, egzekucja komornicza, a w niektórych przypadkach, jak przy zaległych alimentach nawet sprawa karna, utrata prawa jazdy. Im szybciej podejmiemy działania, tym większe szanse, że problem uda się rozwiązać.

Nie zaciągać pochopnie nowych długów, aby spłacić stare.

Ważne, aby zaległych zobowiązań nie regulować poprzez zaciąganie nowych pożyczek. Może to spowodować pogłębienie dotychczasowego problemu np. wówczas gdy rata pożyczki będzie wyższa niż dotychczasowa, a dochody pozostaną na takim samym poziomie. Ponadto gdy zdecydujemy się na pożyczkę w firmie pożyczkowej to może być ona bardzo droga.

Upewnić się, o korzystaniu ze wszystkich przysługujących świadczeń.

Warto sprawdzić czy korzystamy ze wszystkich przysługujących nam świadczeń np. dodatku mieszkaniowego i energetycznego, czy obniżki czynszu. Ale też czy jesteśmy w stanie zwiększyć swoje dochody podejmując pracę dodatkową, oszczędzając.

Kontaktować się ze wszystkimi wierzycielami.

Nie uciekaj przed wierzycielami - im też powinno zależeć na odzyskaniu należności. Warto podjąć z wierzycielem negocjacje. Przedstawić swoją sytuację, wyjaśnić jak doszło do zadłużenia, zaproponować wysokość rat i wyjaśnić z czego ona wynika czyli jakie mamy dochody i wydatki bieżące. Aby proponowana rata była realna, czyli abyśmy byli w stanie się z niej wywiązać, dobrze wyliczyć ją po szczegółowej analizie budżetu domowego. Lepiej zaproponować niższą ratę, bo gdy nasza sytuacja się poprawi, zawsze możemy wpłacić wyższą kwotę, ale gdy się sytuacja pogorszy, da nam możliwość nadal wywiązywania się z porozumienia. Zawierając porozumienie z wierzycielem często możemy liczyć na wstrzymanie naliczania odsetek, tak jest w przypadku zadłużeń wobec m.st Warszawy.

Najpierw zająć się długami priorytetowymi.

Długi priorytetowe to te, których konsekwencje są szczególnie dotkliwe. Na przykład:

- mieszkaniowe, bowiem oprócz egzekucji komorniczej grozi nam także utrata mieszkania;

- alimentacyjne, bowiem oprócz egzekucji komorniczej grozi nam sprawa karna, utrata prawa jazdy;

- grzywny, które mogą być zamieniona na zastępczą karę pozbawienia wolności.

Ale też, gdy jest zagrożenie wszczęcia przez wierzyciela egzekucji z naszego wynagrodzenia czy majątku np. nieruchomości.

Pamiętać, że lepiej spłacać mniejsze kwoty, niż nic. Nie poddawać się – jeżeli wierzyciel nie chce przyjąć przedstawionych propozycji, ponawiać je.

Jeśli nie uda się zawrzeć porozumienia z wierzycielem, to i tak warto cokolwiek, nawet niewielkie kwoty, wpłacać na poczet zadłużenia, a za jakiś czas ponowić prośbę o zawarcie ugody.

Reagować na wszelkie otrzymywane pisma, uczestniczyć w rozprawach. Zachowywać kopie wszystkich otrzymywanych i wysyłanych pism.

Zawsze trzeba odbierać korespondencję. Gdy jej nie odbierzemy, wówczas wierzyciel nadal będzie podejmował działania windykacyjne, ale nie dajemy sobie szansy zareagowania, przedstawienia swoich argumentów.

Gdy nasza sytuacja nie pozwala na podjęcie negocjacji z wierzycielem, bo dochody są zbyt niskie, albo gdy wierzyciel nie wyraża zgody na zawarcie jakiejkolwiek ugody, nie jest to sytuacja bez wyjścia.

Możemy wystąpić o ogłoszenie upadłości konsumenckiej.

Upadłość konsumencka to postępowanie sądowe dla osób fizycznych, które są niewypłacalne, czyli nie są w stanie spłacić swoich zaległych zobowiązań, a które do zadłużenia nie doprowadziły umyślnie lub w skutek rażącego niedbalstwa.

Celem upadłości jest oddłużenie osób nadmiernie zadłużonych, ale w miarę możliwości ze spłatą wierzycieli. W wyniku tego postępowania część (lub nawet całość) zadłużenia ulega umorzeniu, ale majątek, który posiadamy zostanie sprzedany, a uzyskana należność przekazana na poczet naszych zaległości.

Upadłość może ogłosić każdy z nas, pod warunkiem że nie prowadzi działalności gospodarczej (nawet niezarejestrowanej, czyli np. udzielanie korepetycji czy sprzątanie mieszkania sąsiadki, praca bez umowy tzw. „na czarno”), chyba że zamkniemy działalność i ją wyrejestrujemy (nie wystarczy, że jest zawieszona).

Upadłości nie mogą ogłosić osoby, które w ciągu ostatnich 10 lat prowadziły działalność gospodarczą i z tego tytułu mają zadłużenia.

Jeżeli pozostajemy w małżeństwie i oboje mamy długi, to każdy z małżonków składa oddzielnie wniosek o ogłoszenie upadłości. Na okres postępowania upadłościowego ustanie wspólność majątkowa małżeńska.

Jak ogłosić upadłość konsumencką?

Procedurę rozpoczynamy od złożenia do sądu (wydział gospodarczy ds. upadłościowych i restrukturyzacyjnych) wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej.

Przygotowanie wniosku będzie wymagało od nas nakładu pracy. We wniosku musimy szczegółowo wymienić wszystkie nasze zadłużenia (aktualny wierzyciel, wysokość zadłużenia, kiedy powstało zadłużenie); opisać co wchodzi w skład naszego majątku (nawet jeśli są to tylko ruchomości takie jak pralka, lodówka, telewizor itp, to podajemy producenta sprzętu, rok produkcji i szacowaną wartość), a także podać przyczyny niewypłacalności, czyli kiedy i dlaczego przestaliśmy spłacać nasze zobowiązania i jaka jest obecna nasza sytuacja. Dołączyć dokumenty potwierdzające sytuację w jakiej się znaleźliśmy.

Wniosek musi być przygotowany na specjalnym formularzu sądowym, który możemy pobrać ze strony https://www.ms.gov.pl/pl/dzialalnosc/broszury-i-publikacje/upadlosc-konsumencka/:

Punkt 1 wniosku to dane sądu do którego wniosek składany, dla mieszkańców Warszawy to:

Sąd Rejonowy m.st Warszawy w Warszawie X Wydział Gospodarczy Ds. upadłościowych i restrukturyzacyjnych, ul. Czerniakowska 100 A, 00-454 Warszawa.

Punkt 2 – dane Dłużnika

Punkt 3 – to nasze żądanie, że wnosimy o ogłoszenie upadłości konsumenckiej

Punkt 4.1 – opis posiadanego majątku np.:

L p. Opis składnika majątku Informacja czy na danym składniku majątku ustanowiono zabezpieczenie Data ustanowienia zabezpieczenia Szacunkowa wycena składnika majątku Miejsce, w którym znajduje się składnik majątku dłużnika

1. Komputer ….. (podać producenta, nazwę, rok produkcji) Nie Nie dotyczy 500 zł podać adres np. miejsce zamieszkania Dłużnika

Ale też posiadane oszczędności.

Punkt 4.2 i 4.3 – to informacja o tym, kto nam jest winny jakieś należności.

Punkt 5: spis wierzycieli – to miejsce, gdzie podajemy wszystkie nasze zaległe zobowiązania np.:

Lp. Imię i nazwisko / nazwa wierzyciela / Adres wierzyciela Wysokość wierzytelności / Termin zapłaty

1. Dane aktualnego wierzyciela Dokładny adres Aktualna wysokość zaległości. Tu musimy podać datę wymagalności zobowiązania np. wypowiedzenia umowy kredytowej

Punkt 6: spis wierzytelności spornych – to miejsce, gdzie możemy podać te nasze zadłużenia co do których mamy spór z wierzycielem, np. co do ich wysokości.

Punkt 7: uzasadnienie – to miejsce, gdzie należy opisać jak doszło do naszego zadłużenia, ale też jaka jest nasza obecna sytuacja

Punkt 8: dowody potwierdzające okoliczności wskazane w uzasadnieniu wniosku, np.:

Lp. / Opis dowodu / Fakt podlegający stwierdzeniu

1. Opinia Ośrodka Pomocy Społecznej / Potwierdzenie trudnej sytuacji

Punkt 9: to wszystkie załączniki

Wniosek musi zostać przez nas podpisany – pkt 11.

Pomoc w sporządzeniu wniosku o upadłość konsumencką można uzyskać w Biurze Porad Obywatelskich.

Sporządzony przez nas wniosek i opłacony (30 zł) rozpatruje sąd. Najprawdopodobniej będziemy wezwani na jego posiedzenie. Jeżeli sąd uzna, że nasz przypadek kwalifikuje się do ogłoszenia upadłości, to wyznaczy syndyka masy upadłościowej. Od tej pory cały nasz majątek staje się masą upadłościową. Syndyk ten majątek spienięża (oczywiście, jeżeli jest co spieniężyć) i spłaca z niego wierzycieli. Przez ten czas bez wiedzy i zgody syndyka nie możemy zawierać żadnych nowych zobowiązań (np. podpisać umowy na abonament telefoniczny).

Po zakończeniu pracy syndyka sąd ponownie analizuje naszą sytuację, biorąc pod uwagę nasze możliwości zarobkowe i potrzeby, i ustala plan spłaty. Taki plan będzie ustalony na nie więcej niż 36 miesięcy. Jeśli wywiążemy się z ustalonego planu spłaty wówczas wszystkie pozostałe zadłużenia zostaną umorzone.

Mamy obowiązek co roku składania do Sądu sprawozdania z wykonania planu spłaty.

W sytuacji, gdy dłużnik naprawdę nie posiada żadnego majątku ani dochodów (np. jedynym jego źródłem utrzymania są zasiłki z Ośrodka Pomocy Społecznej), albo dochody są bardzo niskie, ledwie zaspakajają uzasadnione potrzeby bieżące wówczas sąd może umorzyć wszystkie zobowiązania bez ustalenia planu spłaty.

W jakich sytuacjach nie można ogłosić upadłości konsumenckiej?

Sąd oddali wniosek o ogłoszenie upadłości, jeżeli stwierdzi, że sami przyczyniliśmy się do naszej niewypłacalności np. zaciągając pożyczkę z zamiarem jej nie spłacania lub jeżeli zamieścimy we wniosku nieprawdziwe dane czy pominiemy istotne informacje.

Jakie korzyści odnosimy z ogłoszenia upadłości?

Poza najbardziej oczywistą korzyścią, czyli umorzeniem naszego zadłużenia, dość istotne jest to, że wstrzymane zostają wszystkie prowadzone wobec nas postępowania sądowe i egzekucje komornicze. Jeżeli przed ogłoszeniem upadłości mieliśmy kilka postępowań sądowych i egzekucyjnych, to teraz będzie jedno postępowanie upadłościowe, a wierzyciele będą zaspokajani z naszego majątku i z planu spłat. Ostatecznym efektem ogłoszenia upadłości jest całkowite zwolnienie z długów, ale pod warunkiem, że będziemy działać zgodnie z prawem i uczciwe.

Z jakich długów nie zwalnia nas upadłość konsumencka?

Upadłość nie zlikwiduje naszych długów wynikających z niewywiązywania się z obowiązku alimentacyjnego, rent z tytułu odszkodowania (za wyrządzone komuś szkody), obowiązku naprawiania szkody, zapłacenia nawiązki lub zadośćuczynienia (czyli to wszystko co wynika z wyroków karnych) oraz z obowiązku zadośćuczynienia orzeczonego przez sąd cywilny (np. za wypadek), a także ze zobowiązań, których we wniosku nie ujawniliśmy.

Po ogłoszeniu upadłości rozpoczynamy życie jako ludzie wolni od długów z nową, czystą kartą!

3.9. Możesz to zrobić sam – wzory pism

1. Pismo do wierzyciela

2. Pismo do banku nr 1

3. Pismo do banku nr 2

4. Skarga na czynności komornika

WZÓR PISMA DO WIERZYCIELA

Miejscowość.............

data ………………........

Swoje dane:

Imię i nazwisko ...........................................................

Miejsce zam ...............................................................

Nazwa i adres wierzyciela ………………...…………..

Krótko napisać o co zwracamy się do wierzyciela np.

o rozłożenie zadłużenia na raty, zmianę wysokości rat.

UZASADNIENIE

Opisać dokładnie swoją sytuację, co się zmieniło, dlaczego nie jesteśmy w stanie regulować należności, z czego wynika nasza propozycja.

(podpis)

Załączniki:

Wszystkie dokumenty potwierdzające sytuacje

WZÓR PISMA DO BANKU W ZWIĄZKU Z ZAJĘCIEM KONTA BANKOWEG NR 1:

Miejscowość.............

data ………………........

Nazwa i adres banku ……………………….....

Swoje dane:

Imię i nazwisko ..........................................................

Miejsce zam ..............................................................

Sygn. akt KM. ............................................................

W dniu ……..…………… komornik ………...……….. przy Sądzie Rejonowym wystąpił o zajęcie mojego konta bankowego nr ……………………………..…………………

Na moim rachunku bankowym znajdują się jedynie świadczenia, które otrzymuję z pomocy społecznej, zgodnie z art. 54 a Prawa bankowego są one wolne od egzekucji. Mimo to uniemożliwiliście mi Państwo wypłatę moich należności. Proszę o odblokowanie mojego rachunku i umożliwienie mi
korzystania z niego zgodnie z art. 54 a Prawa bankowego.

(podpis)

WZÓR PISMA DO BANKU W ZWIĄZKU Z ZAJĘCIEM

KONTA BANKOWEGO NR 2:

Miejscowość.............

data ………………........

Nazwa i adres banku ……………………….....

Swoje dane:

Imię i nazwisko ..........................................................

Miejsce zam ..............................................................

Sygn. akt KM. ............................................................

W dniu ……..…………… komornik ………...……….. przy Sądzie Rejonowym
wystąpił o zajęcie mojego konta bankowego nr…………………..…………………

Zgodnie z art. 54 Prawa bankowego kwota wolna od zajęcia to kwota 75 % minimalnego wynagrodzenia co m-c. Dotychczas nie wykorzystałam kwoty wolnej, a mimo to uniemożliwiliście mi Państwo wypłatę moich należności. Proszę o odblokowanie mojego rachunku i umożliwienie mi korzystania z niego zgodnie z art. 54 Prawa bankowego.

(podpis)

WZÓR SKARGI NA CZYNNOŚCI KOMORNIKA

Miejscowość.............

data ………………........

Do Sądu Rejonowego Wydział

……................ w .…..........

Wierzyciel:

Nazwa ........................................................................

Adres..........................................................................

Dłużnik:

Imię i nazwisko ........................

Adres zam. .....................................

Komornik:

Sygn. akt km ..............................................................

Wartość roszczenia: .....................................................

Wartość przedmiotu zaskarżenia ...................................

Skarga na czynności komornika

Skarżący dłużnik wnosi:

1. Skargę na następujące zaskarżone czynności ....................................................

2. O uchylenie lub o zmianę (wybrać właściwe) zaskarżonych czynności i dokonanie następujących czynności .......................................................................

3. O zasądzenie od wierzyciela na rzecz dłużnika kosztów postępowania według norm przepisanych.


UZASADNIENIE

Skarżący zgłasza następujące zarzuty ………..…………… ………………………....................................…………….. Swoje wnioski uzasadniam w następujący sposób .... .......................…………………………………………….....

(podpis)

Załączniki:

1. Odpis skargi

2. Dowód uiszczenia opłaty sądowej w wysokości 100 zł.

3........................................................................

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks Cywilny
(Dz.U.214.121 t.j. ze zm.)

Ustawa z dnia 17 listopada 1964 roku -Kodeks postępowania cywilnego
(Dz.U.214.101 t.j. ze zm.)

Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
(Dz.U.2015.748 t.j. ze zm.)

Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 roku - Prawo bankowe
(Dz.U.2015.128 t.j. ze zm.)

Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 roku - Kodeks pracy
(Dz.U.2014.1502 t.j. ze zm.)

Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa
(Dz.U.2015.613 t.j.)

Ustawa z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych
(Dz.U.2015.460 t.j)

Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy
(Dz.U.2012.583 t.j.)

Ustawa z dnia 15 listopada 1984 r. Prawo przewozowe
(Dz.U.2012.915 t.j.)