Do góry

Pan Kazimierz od śmierci żony jest sam. Brakuje mu „bratniej duszy”, z którą mógłby dzielić wolny czas. Dlatego pan Kazimierz zabrał się za załatwianie zaległych spraw rodzinnych i urzędowych. Nie zdawał sobie jednak sprawy, jak wiele będzie musiał poświęcić na to czasu i energii, przeraziły go procedury, formalności i terminy. Niewiele rozumiał z pism, które kierowali do niego urzędnicy i sądy. Był tak zmęczony i przestraszony, że przestał odbierać kolejne pisma i awiza. Zaniedbał sprawę dodatku mieszkaniowego, który mógł otrzymać, a także potwierdzenie swojego prawa do spadku po żonie, dzięki któremu mógłby zamienić mieszkanie na mniejsze, a więc tańsze.


11.1. Załatwianie spraw w urzędzie

Każdy z nas na różnych etapach życia ma doświadczenia związane z załatwianiem spraw urzędowych. Większość z nas nie lubi urzędów, uważając wizyty w nich za czasochłonne, męczące i irytujące.

Czy faktycznie zawsze nasza złość jest uzasadniona i wynika jedynie z postawy urzędnika oraz niedogodności samego urzędu? Może nie dość dobrze znamy swoje prawa i obowiązki? Świadomość uprawnień i umiejętność korzystania z nich mogłaby ograniczyć uciążliwość załatwiania spraw w urzędzie.

Czego więc możemy oczekiwać od urzędu?

Podstawowym aktem prawnym, regulującym sposób załatwiania spraw przez organy administracji publicznej jest ustawa Kodeks postępowania administracyjnego w skrócie określana jako k.p.a.

Przepisy k.p.a. zobowiązują urząd do tego, aby każda sprawa była załatwiana w sposób rzetelny i wnikliwy, a wszelkie niejasności i niedopowiedzenia interpretowane na korzyść obywatela. Kodeks postępowania administracyjnego mówi też, że przy rozpatrywaniu danej sprawy urząd powinien uwzględniać „słuszny interes” osoby składającej swoją prośbę, czyli każda sprawa, jeśli to tylko jest możliwe, powinna być rozpatrywana na korzyść osoby składającej prośbę, ale także uwzględniając dobro ogółu.

W trakcie postępowania przed urzędem mamy prawo żądać, żeby urzędnik szczegółowo poinformował nas o wszystkich okolicznościach, które będą miały wpływ na przebieg sprawy załatwianej przez dany urząd. Działania urzędu powinny zapobiegać poniesieniu przez nas szkody wynikającej z nieznajomości prawa.

W razie pojawienia się jakichkolwiek wątpliwości, powinniśmy zwrócić się o wyjaśnienia do urzędnika, który jest zobowiązany takich wyjaśnień udzielić, a jeżeli zapytany urzędnik nie zajmuje się daną problematyką, powinien ustalić i wskazać nam kompetentną osobę.

Urząd jest zobowiązany do załatwienia naszej sprawy „bez zbędnej zwłoki”, tzn. jak najszybciej. Jednak warunkiem niezwłocznego załatwienia sprawy jest dostarczenie przez nas kompletu wymaganych dokumentów. O tym, jakie dokumenty należy złożyć powinien nas poinformować urzędnik zajmujący się załatwianiem spraw danego rodzaju.

Chcąc załatwić sprawę w urzędzie najlepiej zwrócić się ze swoją prośbą w formie pisemnej, tzn. złożyć w odpowiednim wydziale urzędu podanie opisujące naszą sprawę. Jeśli urzędnik nie będzie chciał przyjąć takiej prośby należy ją złożyć w kancelarii urzędu lub przesłać listem poleconym. Składając podanie, na kopii powinniśmy otrzymać potwierdzenie złożenia pisma. Wysyłając pismo listem powinniśmy zrobić to za potwierdzeniem odbioru, aby mieć dowód nadania wysyłki.

Podanie do urzędu możemy złożyć:

pisemnie,

za pomocą faxu, poczty elektronicznej,

za pomocą formularza umieszczonego na stronie internetowej urzędu,

ustnie do protokołu.

Podanie wniesione przez nas w formie dokumentu elektronicznego powinno być opatrzone bezpiecznym podpisem elektronicznym (zgodnie z zasadami przewidzianymi w przepisach o podpisie elektronicznym). Datą wszczęcia postępowania w takim przypadku jest dzień wprowadzenia podania do systemu teleinformacyjnego organu administracji.

Pisząc podanie powinniśmy w nim zawrzeć:

swoje podstawowe dane tzn. imię i nazwisko, adres zamieszkania

dane instytucji do której pismo jest skierowane tzn. nazwa i adres instytucji

informację czego pismo dotyczy, opisujące sprawę i uzasadniające cel złożenia pisma

swój podpis.

Jeżeli podanie wnosimy ustnie do protokołu, powinniśmy je podpisać. Podpis powinien złożyć też pracownik, który sporządził protokół. Jeżeli w podaniu nie zostanie podany nasz adres do korespondencji i organ administracji nie ma możliwości ustalenia tego adresu, podanie pozostanie bez rozpoznania. Nasze podanie będzie też pozostawione bez rozpoznania, jeśli nie usuniemy w ciągu 7 dni braków wskazanych przez organ administracji.

W razie potrzeby do podania można załączyć kserokopie dokumentów, które potwierdzają treści zawarte w piśmie. Oryginały dokumentów zachowujemy. Przedstawiamy je do wglądu na żądanie urzędnika, który potwierdza zgodność kopii dokumentu z jego oryginałem.

Urzędy mają obowiązek zapewnić nam czynny udział w postępowaniu, czyli m.in. powinniśmy mieć możliwość składania dodatkowych wniosków oraz przeglądania akt sprawy i sporządzania z nich notatek i odpisów. Jeśli wymaga tego nasz interes, możemy od urzędu zażądać uwierzytelnienia naszych odpisów.

Urzędnik powinien poinformować nas, czy złożenie wniosku łączy się z koniecznością wniesienia opłaty skarbowej oraz podać jej wysokość.

Jeśli mamy problemy z załatwianiem spraw urzędowych samodzielnie, np. z powodu niepełnosprawności lub podeszłego wieku możemy powołać pełnomocnika, czyli wyznaczyć osobę, która będzie występować w urzędzie w naszym imieniu. Pełnomocnictwo powinno być udzielone na piśmie. Nie ma ustawowego obowiązku potwierdzenia pełnomocnictwa u notariusza warto jednak wcześniej dowiedzieć się w danym urzędzie, czy wystarczające będzie własnoręcznie sporządzone pełnomocnictwo, czy jednak konieczne jest pełnomocnictwo poświadczone notarialnie.

Osoba niepełnosprawna, chora bądź w podeszłym wieku może też zwrócić się do sądu o wyznaczenie tzw. kuratora dla osoby niepełnosprawnej lub zwrócić się do placówki pomocy społecznej o pomoc w formie specjalistycznych usług opiekuńczych np. o przyznanie Asystenta Osoby Niepełnosprawnej.

Jeśli mamy uzasadnione pretensje do działania urzędu możemy składać petycje, wnioski i skargi. Przedmiotem skargi może być nienależyte wykonywanie obowiązków przez właściwe organy albo przez ich pracowników, naruszanie naszych słusznych interesów a także przewlekłe lub biurokratyczne załatwianie spraw.

11.2. Terminy dla urzędu i obywatela

Zgłaszając się do urzędu, oczekujemy szybkiego i skutecznego załatwienia naszej sprawy. W tym oczekiwaniu mamy sojusznika – przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego, regulujące m.in. terminy, w których instytucje powinny rozpatrzeć naszą sprawę i udzielić nam odpowiedzi.

Generalnie urząd jest zobowiązany załatwić zgłoszoną przez nas sprawę „bez zbędnej zwłoki”, to znaczy, jak najszybciej. Jednak niektóre sprawy wymagają wyjaśnień, przeprowadzenia dodatkowego postępowania i w takiej sytuacji urząd powinien udzielić nam odpowiedzi w terminie jednego miesiąca. Jeżeli nasza sprawa jest bardzo skomplikowana i urząd nie może jej rozpatrzyć w terminie miesiąca, to powinien nas o tym powiadomić, podać przyczyny zwłoki oraz ostateczny termin odpowiedzi (maksymalnie w ciągu 2 miesięcy od poinformowaniu nas o wy- dłużeniu terminu na odpowiedź).

Jeśli urząd nie przestrzega tych terminów i nie wiemy co się dzieje w naszej sprawie, to możemy wnieść ponaglenie do organu wyższego stopnia za pośrednictwem organu prowadzącego postępowanie. Jeżeli nie ma organu wyższego stopnia – do organu prowadzącego postępowanie. Organ prowadzący postępowanie musi przekazać ponaglenie bez zbędnej zwłoki, nie później niż w terminie 7 dni od dnia jego otrzymania. Na rozpatrzenie ponaglenia organ wyższego stopnia ma 7 dni i w przypadku stwierdzenia bezczynności lub przewlekłości zobowiązuje organ rozpatrujący wyznaczyć nowy termin do jej załatwienia oraz zarządza wyjaśnienie przyczyn oraz ustalenie osób winnych powyższego stanu rzeczy.

W przypadku spraw rozpatrywanych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych przekroczenie terminu dwóch miesięcy na wydanie decyzji może skutkować dla ZUS naszym odwołaniem do Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych. Każdy z nas ma również prawo, przed podjęciem formalnych kroków, wystąpić na piśmie do urzędu z zapytaniem, na jakim etapie jest nasza sprawa i kiedy może zostać rozpatrzona.

Gdy urząd rozpatrzy naszą sprawę, powiadomi nas o swoim rozstrzygnięciu w formie decyzji administracyjnej. Jeśli nie zgadzamy się z jej treścią, możemy się od niej odwołać. Termin na złożenie odwołania powinien być podany w pouczeniu.

Zawsze należy bardzo uważnie czytać całe pouczenie. Jeżeli nie rozumiemy jego treści albo mamy wątpliwości, dobrze jest się skonsultować z kompetentną instytucją, organizacją pozarządową, prawnikiem etc.

Bywają też takie sytuacje, w których nie ma decyzji, a rozstrzygnięcie następuje w formie uchwały lub zarządzenia zarządu gminy czy dzielnicy. Jeżeli uważamy, że uchwała lub zarządzenie organu naruszają nasze prawa, może wystąpić do sądu administracyjnego ze skargą.

Przykład:

Pani Ola jest osobą niepełnosprawną, utrzymuje się z emerytury w wysokości 1000 zł (netto). Jest osobą samotną. Wiele lat temu otrzymała mieszkanie komunalne. Zawsze sumiennie wywiązywała się z opłat za mieszkanie. W ubiegłym roku dowiedziała się, że budynek, w którym mieszka został odzyskany przez spadkobierców byłego właściciela. Nowi właściciel podwyższyli opłaty za mieszkanie z kwoty 350 zł do 760 zł. Nie była w stanie płacić tak wysokiej stawki. Powstało zadłużenie. Właściciele wypowiedzieli jej umowę najmu. Pani Ola złożyła wniosek do Wydziału Zasobów Lokalowych w swojej Dzielnicy o przyznanie mieszkania z zasobów Miasta Stołecznego Warszawy. Zarząd dzielnicy podjął uchwałę, że odmawiają zakwalifikowania pani Oli na listę osób oczekujących na przyznanie mieszkania. Jako powód podano, że Pani Ola zamieszkuje w zbyt dużym mieszkaniu (powierzchnia pokoi powyżej 6 metrów kwadratowych).

Co w takiej sytuacji może zrobić. Uchwała podjęta przez zarząd dzielnicy jest niezgodna z uchwałą Rady Miasta Stołecznego Warszawy w sprawie zasad wynajmowania lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu miasta stołecznego Warszawy. Pani Ola może złożyć skargę do sądu administracyjnego.


Rodzaj sprawy

Urząd
załatwiający sprawę

Organ

odwoławczy

Termin wniesienia odwołania

odmowa przyznania dodatku mieszkaniowego

urząd miasta, urząd gminy
(w przypadku Warszawy –

urząd dzielnicy)

Samorządowe Kolegium Odwoławcze

14 dni
od dnia
doręczenia decyzji

odmowa przyznania zasiłku stałego

ośrodek pomocy społecznej

Samorządowe Kolegium Odwoławcze

14 dni
od dnia doręczenia decyzji

odmowa
przyznania
zasiłku dla
bezrobotnych

starosta

(w jego
imieniu załatwia te sprawy
powiatowy urząd pracy)

wojewoda

14 dni
od dnia doręczenia decyzji

odmowa przyznania renty z tytułu niezdolności
do pracy lub
emerytury

Zakład
Ubezpieczeń Społecznych

Sąd Okręgwy – Sąd Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

30 dni
od dnia doręczenia decyzji

decyzja

o wymeldowaniu
z pobytu stałego

urząd miasta, urząd gminy (w przypadku Warszawy –

urząd dzielnicy)

wojewoda

14 dni
od dnia
doręczenia
decyzji

uchwała zarządu dzielnicy odmawiająca zakwalifikowania na listę osób oczekujących na przyznanie mieszkania
komunalnego

zarząd

dzielnicy

Za pośrednictwem zarządu dzielnicy

Bez terminu

11.3. Czym się różni sąd cywilny od karnego

Posługując się dużym uproszczeniem można stwierdzić, że sąd cywilny to taki, który rozpatruje sprawy z zakresu prawa cywilnego, a sąd karny – sprawy z zakresu prawa karnego. Dla zwykłego zjadacza chleba prawo karne i prawo cywilne to jedno i to samo. O różnicach między jednym a drugim dowiadujemy się najczęściej dopiero wtedy, kiedy okoliczności zmuszają nas do zainteresowania się tematem.

Prawo cywilne to gałąź prawa, która najprościej mówiąc, obejmuje relacje międzyludzkie. Reguluje stosunki prawne między podmiotami: osobami fizycznymi (np. Jan Kowalski) i osobami prawnymi (np. firma Jana Kowalskiego – spółka cywilna). Jakie stosunki prawne reguluje? Zaczynając od tych najprostszych, jak zakupy w sklepie spożywczym, poprzez dziedziczenie, aż po te skomplikowane, takie jak działalność spółek handlowych.

Postępowanie cywilne dotyczy postępowania sądowego w sprawach z zakresu prawa cywilnego (np. sprawy dotyczące umów, odszkodowań), rodzinnego (sprawy małżeńskie, między rodzicami a dziećmi), opiekuńczego (kwestie opieki, kurateli), prawa pracy, ubezpieczeń społecznych oraz innych kategorii spraw (np. sprawy z zakresu ochrony zdrowia psychicznego, dotyczące aktów stanu cywilnego).

W sprawach cywilnych możemy występować przed sądem jako powód lub pozwany. Powód, składając pozew przeciwko drugiej stronie, czyli pozwanemu, decyduje o tym, czy sprawa trafi do sądu. Potem przed sądem toczy się spór, o rozwiązaniu którego decyduje sędzia.

Postępowanie cywilne dzielimy na procesowe i nieprocesowe.

W postępowaniu procesowym, które jest podstawowym modelem postępowania cywilnego (co do zasady każda sprawa cywilna podlega rozpoznaniu w procesie) występują strony, które mają sprzeczne interesy. Postępowanie procesowe wiąże się z koniecznością zeznawania na rozprawie i oczekiwania na wyrok sądu.

W postępowaniu procesowym rozpoznawane są na przykład sprawy o rozwód, o unieważnienie małżeństwa, o ustalenie ojcostwa, dotyczące wykonania umów, o odszkodowanie, o ochronę prawa własności i innych praw rzeczowych, z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych.

Szczególnymi rodzajami postępowania procesowego są: postępowanie uproszczone, nakazowe i upominawcze.

Postępowanie nieprocesowe nie ma charakteru spornego, między jego uczestnikami nie ma konfliktu, nie występuje spór o prawo. Postępowanie nieprocesowe rozpoczyna wnioskodawca, składając do sądu wniosek. Natomiast pozostałe osoby, których postępowanie dotyczy, określa się mianem uczestników postępowania.

W postępowaniu nieprocesowym rozpoznaje się na przykład sprawy o uznanie za zmarłego, ubezwłasnowolnienie, dotyczące władzy rodzicielskiej, o przysposobienie, z zakresu opieki i kurateli, o stwierdzenie zasiedzenia, o zniesienie współwłasności, ustanowienie drogi koniecznej, stwierdzenie nabycia i dział spadku.

Ważnym postępowaniem nieprocesowym jest ponadto postępowanie wieczystoksięgowe.

Teraz poznajmy podstawowe informacje na temat prawa i postępowania karnego.

Prawo karne to wszystko, co dotyczy przestępstw, a więc czynów zabronionych przez ustawę (kodeks karny) pod groźbą kary.

Postępowanie karne to postępowanie mające doprowadzić do wykrycia i osądzenia sprawcy przestępstwa (np. zabójstwa, rozboju, spowodowania wypadku komunikacyjnego).

W sprawach karnych występujemy przed sądem w roli oskarżonego lub pokrzywdzonego. O tym, czy sprawa trafi przed sąd, decyduje prokurator, w niektórych tylko przypadkach, jak np. przy przestępstwie dotyczącym zniesławienia czy gwałtu ściganie zależy od woli pokrzywdzonego.

Postępowanie karne składa się z dwóch etapów: postępowania przygotowawczego i postępowania przed sądem. W jego toku możemy być podejrzanym lub oskarżonym.

Podejrzany to osoba, której przedstawiono zarzut popełnienia przestępstwa. Oskarżony to osoba, przeciwko której wniesiono już do sądu akt oskarżenia. Po wniesieniu do sądu aktu oskarżenia rozpoczyna się proces karny.

11.4. Kiedy pozew a kiedy wniosek

W poprzednim rozdziale dowiedzieliśmy się czym się różni postępowanie procesowe od nieprocesowego. Teraz poznamy różnicę między pozwem a wnioskiem.

Złożenie przez powoda pozwu do sądu rozpoczyna postępowanie procesowe. Jak zatem widać, potrzebna jest tu zawsze aktywność powoda, a formą właściwą jest pozew.

Inaczej sprawa wygląda w postępowaniu nieprocesowym. W tym wypadku sprawę wszczyna się składając wniosek, ale w niektórych sprawach sąd może wszcząć sprawę z urzędu. Nie zawsze jest więc potrzebna aktywność wnioskodawcy.

Do wniosku stosuje się przepisy o pozwie, czyli wniosek musi spełniać te same wymagania formalne jak pozew.

Pozew i wniosek to pisma procesowe.

Każde pismo procesowe powinno zawierać (art. 126 kpc):

1. oznaczenie sądu, do którego jest skierowane – nazwa sądu i wydziału, adres;

2. imię i nazwisko lub nazwę stron (wnioskodawcy/ów, uczestnika/ów), ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników oraz dokładne adresy;

3. oznaczenie rodzaju pisma – jego tytuł (czy jest to pozew czy wniosek);

4. określenie wartości przedmiotu sporu w sprawach o prawa majątkowe;

5. oznaczenie żądania (tzn. o co jest wnoszony pozew/wniosek);

6. uzasadnienie żądania ze wskazaniem dowodów na jego poparcie (dowody to: zeznania świadków, zeznania stron postępowania, dokumenty);

7. opłatę sądową (jeżeli pozew/wniosek podlega opłacie);

8. własnoręczny podpis;

9. datę sporządzenia;

10. wykaz załączników.

Bardzo ważne jest precyzyjne podanie adresów, gdyż na te adresy sąd będzie kierował korespondencję. Pozew/wniosek należy sporządzić, oprócz egzemplarza dla sądu, w tylu odpisach, ilu jest pozwanych/uczestników postępowania + jeden egzemplarz dla powoda/wnioskodawcy w celu uzyskania potwierdzenia złożenia pisma.

Jeśli przygotowując pozew lub wniosek coś pominiemy, to nie oznacza, że takie pismo zostanie odrzucone – sąd wezwie nas do uzupełnienia braków formalnych. Jednak na uzupełnienie tych braków wyznaczy nam krótki czas (przeważnie 7 dni) i jeśli w tym czasie nie spełnimy wymagań sądu, to faktycznie nasze pismo będzie odrzucone, a sprawa się nie odbędzie.


11.5. Instancyjność sądów w sprawach cywilnych i skarga kasacyjna

W Polsce postępowanie sądowe jest co najmniej dwuinstancyjne. Oznacza to, że jeśli nie zgadzamy się z wyrokiem sądu pierwszej instancji, to możemy się od niego odwołać do sądu drugiej instancji. Musimy pamiętać, że odwołania adresujemy do sądu drugiej instancji, ale składamy je w sądzie, który wydał orzeczenie, czyli za jego pośrednictwem. W zależności od rodzaju sprawy sądem pierwszej instancji w sprawach cywilnych może być Sąd Rejonowy lub Sąd Okręgowy, zaś sądem drugiej instancji – Sąd Okręgowy lub Apelacyjny. Sąd Okręgowy jest sądem drugiej instancji dla Sądu Rejonowego, a Sąd Apelacyjny jest sądem drugiej instancji dla Sądu Okręgowego.

Większość spraw jest najpierw rozpatrywana przez Sąd Rejonowy jako sąd pierwszej instancji. Od tej reguły są jednak wyjątki. Oto przykładowe sprawy, dla których Sąd Okręgowy jest sądem pierwszej instancji:

Sąd Okręgowy jako sąd pierwszej instancji

Wyjątek – sprawy rozpatrywane
przez Sąd Rejonowy jako sąd
pierwszej instancji

sprawy z zakresu
ubezpieczeń społecznych

sprawy o:

- zasiłek chorobowy, wyrównawczy, opiekuńczy, macierzyński,
porodowy, pogrzebowy, rodzinny
oraz o dodatki do zasiłku rodzinnego

- świadczenie rehabilitacyjne

- odszkodowanie z tytułu wypadku
przy pracy w gospodarstwie rolnym,
wypadku w drodze do pracy lub z pracy, wypadku przy pracy lub choroby zawodowej,
wypadku lub choroby zawodowej
pozostającej w związku z czynną służbą

- ustalenie niepełnosprawności lub stopnia niepełnosprawności

- świadczenie z tytułu funduszu alimentacyjnego

sprawy o prawa
niemajątkowe wraz z dochodzonymi z nimi roszczeniami o prawa majątkowe

sprawy o:

- ustalenie lub zaprzeczenie
pochodzenia dziecka

- ustalenie bezskuteczności
uznania ojcostwa

- rozwiązanie przysposobienia

sprawy o ubezwłasnowolnienie

sprawy o rozwód
i separację

sprawy o ochronę praw autorskich i pokrewnych

sprawy o roszczenia
wynikające z Prawa
prasowego

sprawy o prawa
majątkowe, w których wartość przedmiotu
sporu przewyższa
75 tysięcy złotych

sprawy o:

- alimenty

- naruszenie posiadania

- ustanowienie rozdzielności
majątkowej między małżonkami

- uzgodnienie treści księgi wieczystej
z rzeczywistym stanem prawnym

- rozpoznawane w elektronicznym
postępowaniu upominawczym

sprawy o wydanie
orzeczenia zastępującego uchwałę o podziale
spółdzielni

sprawy o zapobieganie i zwalczanie
nieuczciwej
konkurencji

sprawy odszkodowanie z tytułu szkody
wyrządzonej przez
wydanie prawomocnego orzeczenia niezgodnego z prawem

Odwołanie do sądu drugiej instancji składamy w terminie trzytygodniowym. Jeśli zwróciliśmy się do sądu o sporządzenie uzasadnienia, wówczas termin złożenia odwołania wynosi dwa tygodnie od uzyskania uzasadnienia.

Sąd sporządzi uzasadnienie tylko na nasz wniosek, jeśli zostanie złożony w terminie tygodniowym od dnia ogłoszenia wyroku.

W szczególnych przypadkach, od orzeczenia sądu drugiej instancji, możemy się odwołać do Sądu Najwyższego poprzez złożenie skargi kasacyjnej.

Skargi kasacyjnej nie możemy przygotować i złożyć samodzielnie. Może ją sporządzić jedynie adwokat lub radca prawny, a także Rzecznik Praw Obywatelskich, Prokurator Generalny lub Rzecznik Praw Dziecka.

Możemy zwrócić się do Sądu aby przyznał nam pełnomocnika z urzędu do przygotowania skargi kasacyjnej. Gdy Sąd przyzna nam pełnomocnika to jeszcze nie oznacza, że skarga zostanie przez niego sporządzona. Pełnomocnik zapoznając się ze sprawą może uznać, że nie ma podstaw do jej złożenia. Podstawą skargi nie mogą być zarzuty dotyczące ustalenia faktów lub oceny dowodów. W skardze można jedynie przedstawić Dodowy dotyczące naruszenia przepisów postępowania lub naruszenia prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie.

Prawo do złożenia skargi kasacyjnej nie przysługuje we wszystkich sprawach. Nie można jej złożyć w następujących sprawach:

o prawa majątkowe o wartości przedmiotu zaskarżenia poniżej 50 000 zł;

wyjątkiem są sprawy o odszkodowanie z tytułu wyrządzenia szkody przez wydanie prawomocnego orzeczenia niezgodnego z prawem.

z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych o wartości przedmiotu zaskarżenia poniżej 10 000 zł;

wyjątkiem są sprawy dotyczące przyznania lub wstrzymania emerytury lub renty, a także sprawy dotyczące objęcia ubezpieczeniem społecznym.

o rozwód i separację;

o alimenty;

o ustalenie nieistnienia małżeństwa lub o unieważnienie małżeństwa, jeśli jedna ze stron, po uprawomocnieniu się wyroku, zawarła związek małżeński;

o czynsz dotyczący najmu lub dzierżawy;

o naruszenie posiadania;

dotyczących kar porządkowych;

dotyczących świadectwa pracy i roszczeń z tym związanych;

o deputaty lub ich ekwiwalent;

w sprawach rozpoznanych w postępowaniu uproszczonym.

Skargę kasacyjną wnosi się w terminie dwóch miesięcy od dnia doręczenia orzeczenia sądu drugiej instancji.

O wniesienie skargi kasacyjnej możemy się także zwrócić do Prokuratora Generalnego, Rzecznika Praw Obywatelskich lub Rzecznika Praw Dziecka. W takim przypadku termin na wniesienie skargi wynosi sześć miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia. Jeżeli występowaliśmy o wydanie wyroku wraz z uzasadnieniem, wówczas termin wniesienia skargi kasacyjnej liczy się od chwili doręczenia nam orzeczenia z uzasadnieniem.

Sąd Najwyższy rozpoznaje skargę kasacyjną w składzie trzech sędziów. Najczęściej skarga jest rozpatrywana na posiedzeniu niejawnym. Skarga może być rozpatrzona na rozprawie między innymi wówczas, gdy Sąd Najwyższy uzna, że przemawiają za tym istotne zagadnienia prawne lub, gdy zostanie przez skarżącego złożony taki wniosek.

Jeśli podczas rozpatrywania skargi pojawi się istotne zagadnienie prawne, które będzie budziło poważne wątpliwości, to Sąd Najwyższy może przekazać rozpatrywanie tego zagadnienia powiększonemu składowi sądu.


11.6. Kto i w jaki sposób może wnieść do sądu wniosek o zwolnienie z kosztów sądowych?

Zwolnienia od kosztów sądowych może domagać się każdy, kto nie jest w stanie ponieść ich bez uszczerbku finansowego koniecznego dla utrzymania siebie i rodziny. Wniosek o zwolnienie z kosztów składamy do sądu, w którym ma się toczyć postępowanie, załączając jednocześnie formularz oświadczenia o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania. Taki formularz jest przeważnie dostępny w budynku sądu w punkcie obsługi interesantów i na stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości.

Jeśli nie uda nam się uzyskać zwolnienia od kosztów sądowych, to musimy uiścić opłatę.

Gdzie i w jaki sposób można uiścić opłatę sądową od pozwu/wniosku?

Opłatę sądową można uiścić w następujący sposób:

bezpośrednio w kasie sądu;

w formie znaków opłaty sądowej (od 1 lipca 2018 r. wyłącznie w formie elektronicznej);

przelewem bankowym na numer rachunku danego sądu.

11.7. Kto może ubiegać się o pełnomocnika
z urzędu

Każdy kto ma sprawę w sądzie (lub każdy kogo taka sprawa czeka), a uważa, że sam sobie nie poradzi i nie ma środków na zatrudnienie prywatnego pełnomocnika, może zwrócić się do sądu o przyznanie adwokata lub radcy prawnego z urzędu.

Taką nieodpłatną pomoc prawną może uzyskać osoba, którą sąd zwolnił od kosztów sądowych w całości lub w części lub osoba z takich kosztów nie zwolniona, ale pod warunkiem, iż wykaże, że nie jest w stanie ponieść kosztów wynagrodzenia adwokata lub radcy prawnego bez uszczerbku dla utrzymania siebie i rodziny.

Aby uzyskać pomoc prawną z urzędu należy do sądu, w którym sprawa się toczy złożyć odpowiedni wniosek. Do wniosku dołączamy oświadczenie o stanie majątkowym, rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania. Formularz takiego oświadczenia możemy otrzymamy w sądzie lub na stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości.

Wniosek oraz oświadczenie o stanie majątkowym można również złożyć ustnie do protokołu - sąd może odebrać od osoby fizycznej przyrzeczenie, w którym zapewni, ona, iż złożone przez nią oświadczenie jest prawdziwe i rzetelne. Gdy zaś sąd poweźmie wątpliwości co do rzeczywistego stanu majątkowego wnioskującego, może zarządzić odpowiednie dochodzenie.

We wniosku możemy wskazać imiennie konkretnego adwokata lub radcę prawnego, z pomocy którego chcemy korzystać. W miarę możliwości i w porozumieniu ze wskazanym adwokatem lub radcą prawnym właściwa okręgowa rada adwokacka lub rada okręgowej izby radców prawnych wyznaczy stronie wskazanego przez nią pełnomocnika.

Nie każdemu sąd przyzna profesjonalnego pełnomocnika z urzędu. Otrzymamy go jedynie wtedy, gdy sąd uzna nasz wniosek za zasadny - sąd bierze pod uwagę nie tylko stopień skomplikowania danej sprawy, ale również możliwości wnioskującego. Dlatego warto we wniosku napisać jakie mamy wykształcenie, jaki jest stan naszego zdrowia, czy mamy orzeczoną niepełnosprawność (a jeśli tak, to z jakiego powodu) wskazać wszystkie inne czynniki, które mogą mieć wpływ na to, iż nie damy rady sami się przed sądem reprezentować.

Na postanowienie o oddaleniu wniosku możemy wnieść zażalenie.

Nieodpłatne poradnictwo prawne i obywatelskie

Od początku 2016 r. w całej Polsce zaczął funkcjonować system darmowej pomocy prawnej. Informacje o miejscach, w których udzielane są porady możemy uzyskać w każdym urzędzie gminy oraz w Internecie wpisując w wyszukiwarce hasło: darmowa pomoc prawna oraz nazwę miasta i dzielnicy. Porady udzielane są w różnych punktach miasta np. w dzielnicowych bibliotekach lub Ośrodkach Pomocy Społecznej. Ma to na celu umożliwienie korzystania z pomocy prawnej jak największej ilości uprawnionych osób.

W chwili obecnej darmową poradę może uzyskać każdy po ukończeniu 65 lat, a także osoba do 26 roku życia, osoba w ciąży, osoba posiadająca Kartę Dużej Rodziny, osoba, której w okresie roku poprzedzającym uzyskanie porady, przyznano świadczenie z pomocy społecznej, kombatant, weteran oraz osoba, która w wyniku wystąpienia klęski żywiołowej, katastrofy naturalnej lub awarii technicznej znalazła się w sytuacji zagrożenia i poniosła stratę.

Pomoc prawna ma charakter konsultacyjny i polega na informowaniu o obowiązującym stanie prawnym oraz o przysługujących uprawnieniach lub o spoczywających na nas obowiązkach. Osoba udzielająca porady może wskazać osobie uprawnionej sposób rozwiązania jej problemu prawnego oraz udzielić pomocy w sporządzeniu projektu pisma (z wyłączeniem pism procesowych w toczącym się postępowaniu przygotowawczym lub sądowym i pism w toczącym się postępowaniu sądowo administracyjnym). Można również uzyskać pomoc w sporządzeniu projektu pisma o zwolnienie z kosztów sądowych lub ustanowienie pełnomocnika z urzędu w postępowaniu sądowym lub ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego w postępowaniu sądowo-administracyjnym.

W efekcie prac prowadzonych w Sejmie w czerwcu 2018 r. została uchwalona ustawa o zmianie ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej, która rozszerza katalog beneficjentów. Przewiduje ona, że począwszy od stycznia 2019 roku do uzyskania pomocy uprawniona będzie każda osoba, która złoży oświadczenie, że nie jest w stanie ponieść kosztów odpłatnej pomocy prawnej.

Ponadto zakres usług nieodpłatnej pomocy prawnej zostanie poszerzony o nieodpłatną mediację i nieodpłatne poradnictwo obywatelskie.

Mediacja to „dobrowolny i poufny proces, w którym fachowo przygotowana, niezależna, bezstronna osoba, za zgodą stron pomaga im poradzić sobie z konfliktem”. Polubowne metody rozwiązywania sporów tworzą szansę na rozwiązywanie konfliktów bez konieczności odwoływania się do drogi sądowej. Jest to nie tylko bardziej korzystne ekonomiczne, ale może także zaoszczędzić nam sporo nerwów. Mediacja będzie świadczona w wybranych miejscach od stycznia 2019 roku, a we wszystkich punktach od stycznia 2020, podobnie jak poradnictwo obywatelskie.

Poradnictwo obywatelskie obejmuje działania dostosowane do indywidualnej sytuacji osoby uprawnionej, zmierza do podniesienia świadomości tej osoby o przysługujących jej uprawnieniach lub spoczywających na niej obowiązkach oraz wsparcia w samodzielnym rozwiązywaniu problemu. W razie potrzeby, sporządza się wspólnie z osobą uprawnioną długofalowy plan działania i wspomaga jego realizację. Nieodpłatne poradnictwo obywatelskie obejmuje między innymi porady dla osób zadłużonych i porady z zakresu spraw mieszkaniowych oraz zabezpieczenia społecznego. W zakres poradnictwa obywatelskiego może wchodzić również nieodpłatna mediacja.

11.8. Wzory pism

Wzór skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego

Miejscowość.............

data ………………........

Wojewódzki Sąd Administracyjny

w …………………………………

ul………………………………….

Skarżący: ………...……....................................……

Swoje dane

Imię i nazwisko …....................…………………….

Adres zamieszkania ……….......................………

Organ administracji: …….........…………………….

Skarga

na uchwałę Zarządu Dzielnicy ………………………… miasta stołecznego
Warszawy nr ………….. z dnia ………… w sprawie odmowy zakwalifikowania
na listę osób oczekujących na przyznanie mieszkania z zasobów miasta
stołecznego Warszawy.

Na podstawie art. 101 ust 1 ustawy z dnia 8 marca 1990r. o samorządzie gminnym wnoszę skargę na uchwałę Zarządu Dzielnicy ………… miasta
stołecznego Warszawy nr ………………..z dnia …………………. zarzucając jej
naruszenie art. 2 i art. 7 Konstytucji RP oraz Uchwały Rady Miasta
Stołecznego Warszawy z dnia 9 lipca 2009r. w sprawie zasad
wynajmowanie lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu
miasta stołecznego Warszawy i wnoszę o stwierdzenie jej nieważności.

UZASADNIENIE

W dniu …………… zwróciłam się do Urzędu Miasta Stołecznego Warszawy
Wydziału Zasobów Lokalowych Dzielnicy ………………. o zmianę uchwały
Zarządu Dzielnicy odmawiającą zakwalifikowania mnie na listę osób
oczekujących na najem lokalu z mieszkaniowego zasobu m.st. Warszawy. W dniu ……………….. otrzymałam pismo nr …………………………..informujące mnie, że Zarząd Dzielnicy nie widzi podstaw do zmiany uchwały i zakwalifikowania mnie na listę osób oczekujących na najem lokalu mieszkalnego.

Jestem osobą samotną, niepełnosprawną. Od roku …………. mieszkam w lokalu nr …………….. przy ul. ………………….. Do czasu przejęcia budynku przez prywatnych właścicieli sumiennie wywiązywałam się z opłat za mieszkanie. Nowi właściciele znacznie podwyższyli opłaty. Uiszczanie ich przekracza moje możliwości finansowe. Moim jedynym dochodem jest emerytura w wysokości………. Powstało zadłużenie, które stało się powodem wypowiedzenia mi umowy najmu zgodnie z art. 11 ust 2 ustawy o ochronie praw lokatorów (…). Po uzyskaniu wypowiedzenia zwróciłam się do urzędu dzielnicy o przyznania mi mieszkania z zasobów miasta stołecznego Warszawy. Zarząd dzielnicy podjął uchwałę odmawiającą zakwalifikowania mnie na listę osób oczekujących na przyznanie mieszkania. Jako powód podano, ze zajmowane przeze mnie mieszkanie jest za duże, powierzchnia pokoi przekracza 6 metrów kwadratowych na osobę. Uchwała ta jest sprzeczna z zapisami uchwały nr LVIII/1751/2009 Rady Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 9 lipca 2009r. w sprawie zasad wynajmowanie lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu miasta stołecznego Warszawy. § 5 ust 2 tej uchwały mówi, że wobec osób będących byłymi lokatorami zamieszkującymi w lokalach znajdujących się w budynkach prywatnych, którzy byli zobowiązani do uiszczania czynszu regulowanego i którym wypowiedziano umowę najmu na podstawie art. 11 ust. 2 pkt 2 ustawy czyli z powodu zadłużenia nie stosuje się kryteriów określonego w par 4 pkt uchwały. Spełniam kryteria tego zapisu. Dlatego uważam, że uchwała zarządu dzielnicy …………… nr …………….. podjęta została z naruszeniem prawa i z tego w względu nie może się ostać w obrocie prawnym. Wnoszę o stwierdzenie jej nieważności.

(Podpis)


Załączniki:

Odpis skargi

Umowa najmu lokalu

Wypowiedzenie umowy najmu

Pismo zarządu dzielnicy

Ogólny wzór pozwu

Miejscowość.............

data ………………........

Do Sądu Rejonowego dla …………....………

Wydział Cywilny Adres ……....……………

Powód /Powódka: Imię i nazwisko

Adres

Pozwana/Pozwany: Imię i nazwisko

Adres

Pozew o ………………….

Wnoszę o: …………………

Zasądzenie od pozwanej na rzecz Powoda kosztów procesu według norm przepisanych lub zwolnienie powódki z kosztów sądowych

Ewentualnie: rozpoznanie sprawy również pod nieobecność powoda

Nadanie wyrokowi rygoru natychmiastowej wykonalności (np. przy pozwie o zapłatę).

UZASADNIENIE

Krótki opis przedmiotu pozwu, opis sytuacji. Jeżeli jest to możliwe, to opisany fakt powinien być poparty dowodem, np. powódka zaciągnęła pożyczkę (dowód: umowa kredytowa).

(Podpis)

Załączniki:

1………………..……

2…………………….

Wzór wniosku o wydanie wyroku wraz z uzasadnieniem

Miejscowość.............

data ………………........

Swoje dane

(imię i nazwisko) ………………........

Adres zamieszkania ………………........

Sąd Rejonowy dla Warszawy……..........……….

w …………………….

Wydział ……………………..

ul. …………………...

Sygn. akt ……………………


Wniosek

W dniu ………..… Sąd Rejonowy ……....……….. wydał wyrok w sprawie....……… …………….. sygn akt ……………………… Proszę o sporządzenie i doręczenie mi uzasadnienia tego wyroku.

(Podpis)


Podstawa prawna:

Kodeks postępowania administracyjnego
(Dz. U.2017.1257 t.j.);

Ustawa o samorządzie gminnym
(Dz.U.2015.1515 t.j. ze zm.);

Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych
(Dz.U.2015.121 t.j., z późn. zm.);

Kodeks postępowania cywilnego
(Dz.U.2014.101 t.j., z późn. zm.).