Pani Marianna jest siedemdziesięcioczteroletnią emerytką. Utrzymuje się z emerytury w wysokości 1 050 złotych miesięcznie. Od 5 lat mieszka samotnie w lokalu komunalnym. Od dłuższego już czasu cierpi na poważne schorzenie
kręgosłupa. Dopóki żył mąż, pomagał Mariannie jak mógł. Teraz, kiedy jest sama, coraz gorzej radzi sobie z codziennymi obowiązkami, dbaniem o siebie i dotkliwą samotnością. Dzieci i wnuki odwiedzają ją bardzo rzadko, gdyż mieszkają i pracują za granicą, zatem tylko od czasu do czasu przyjeżdżają do Polski. Przez rok przychodziła do pani
Marianny opiekunka z Ośrodka Pomocy Społecznej – dwa razy w tygodniu, na dwie godziny. Opiekunka robiła niezbędne zakupy, ale zabiegana jak „wszyscy młodzi”, nie miała już czasu na pomoc w sprawach urzędowych czy choćby dłuższą rozmowę. W ubiegłym roku podczas pobytu w sanatorium pani Marianna poznała bardzo miłego
rówieśnika – pana Staszka. Często rozmawiają ze sobą telefonicznie, czasami spotykają się. Z nowym znajomym
można porozmawiać o wszystkim, a po takiej rozmowie starszej pani jest lżej na duszy. Pan Staszek mieszka w Państwowym Domu Pomocy Społecznej. Od kilku miesięcy
namawia panią Mariannę, żeby dołączyła do niego, zamiast samotnie spędzać czas w pustym mieszkaniu.

6.1. Co to są usługi opiekuńcze i ile kosztują?

Pani Marianna przez rok korzystała z pomocy opiekunki z ośrodka pomocy społecznej ze względu na swój wiek, chorobę i samotność. Po śmierci męża nie radziła sobie z codziennymi czynnościami, zakupami, sprzątaniem, gotowaniem. Pogarszający się stan zdrowia powodował konieczność przyjmowania pod kontrolą pielęgniarki częstszych i większych dawek leków.

Każdy z nas w podobnej sytuacji, nie mogąc skorzystać z pomocy najbliższej rodziny, ma możliwość zwrócić się do ośrodka pomocy społecznej (OPS) w swoim miejscu zamieszkania o przyznanie usług opiekuńczych obejmujących pomoc m.in. w zakupach, gotowaniu, załatwianiu spraw urzędowych, myciu, ubieraniu, a także w miarę możliwości, w zapewnieniu kontaktów z rodziną i otoczeniem. Z pomocy opiekunów możemy korzystać w domu albo w ośrodku wsparcia, np. środowiskowym domu samopomocy. Po pomoc do OPS zgłaszamy się osobiście, ale możemy również skontaktować się telefonicznie lub listownie. Do wniosku dołączamy zaświadczenia lekarskie potwierdzające, że taka pomoc jest nam potrzebna. Po dwóch tygodniach od otrzymania zgłoszenia pracownik socjalny z Ośrodka przeprowadza u nas w domu wywiad środowiskowy, w celu ustalenia naszej faktycznej sytuacji osobistej, rodzinnej, dochodowej i majątkowej. Wywiad może zostać przeprowadzony także wśród rodziny (również poza naszym miejscem zamieszkania), jeżeli OPS będzie chciał zbadać, czy w naszym najbliższym otoczeniu nie ma bliskiego, który mógłby nam pomóc (np. dzieci, wnuków). Wnioski z wywiadu mogą wpływać m.in. na wysokość odpłatności za przyznaną nam usługę opiekuńczą. Decyzję o przyznaniu opieki wydaje kierownik Ośrodka w ciągu 30 dni od daty zgłoszenia przez nas wniosku. Możemy się od niej odwołać na zasadach i w terminach podanych w pouczeniu decyzji.
Starając się o usługi opiekuńcze powinniśmy pamiętać, że prawdopodobnie poniesiemy ich częściową odpłatność. To, ile zapłacimy, zależy m.in. od miejsca zamieszkania, ponieważ każda gmina ustala dla swoich mieszkańców własne kryteria. Szczegółowe informacje możemy uzyskać w naszym ośrodku pomocy społecznej. Wysokość opłaty zależy również od rodzaju pomocy, np. specjalistyczne usługi dla osób z zaburzeniami psychicznymi są droższe niż zwykłe usługi opiekuńcze, takie jak np. sprzątanie. Opłata uzależniona jest również od liczby dni i godzin, które spędza z nami opiekun. Szczegółowych informacji na temat pomocy opiekuńczej należy szukać w OPS w swoim miejscu zamieszkania.

Na wniosek osoby objętej pomocą, jej bliskiego (członka rodziny) lub pracownika socjalnego, dyrektor ośrodka pomocy społecznej może częściowo lub całkowicie zwolnić nas z ponoszenia opłat. Takie zwolnienie jest przyznawane na czas określony, w szczególnie uzasadnionych losowo lub rodzinnie sytuacjach, gdy konieczność płacenia za usługi stanowiłaby dla nas lub naszej rodziny nadmierne obciążenie albo niweczyłoby skutki udzielonej pomocy.


6.2. Jak uzyskać miejsce w domu pomocy
społecznej i kto za to płaci?

Pani Marianna rozważa, czy nie zrezygnować z drogiego – jak na jej skromną emeryturę – mieszkania komunalnego i nie przenieść się do domu pomocy społecznej. Rozmawia o tym często z panem Staszkiem, który w takim domu mieszka. Wie, że domu pomocy społecznej miałaby opiekę medyczną i pomoc w codziennych czynnościach. Ma nadzieję, że wśród innych pensjonariuszy nie będzie się czuć tak samotna.

Powinniśmy wiedzieć, że dom pomocy społecznej (DPS) jest placówką, w której możemy zamieszkać jeżeli potrzebujemy całodobowej, profesjonalnej opieki z powodu naszego zaawansowanego wieku, złego stanu zdrowia lub niepełnosprawności, a nasza rodzina nie może zapewnić nam potrzebnej opieki i pomocy w naszym miejscu zamieszkania (tak jak w sytuacji pani Marianny, której dzieci i wnuki mieszkają na stałe zagranicą). DPS zapewni nam m.in. miejsce zamieszkania, wyżywienie, odzież i obuwie, pomoc w podstawowych czynnościach życiowych, pielęgnację, pomoc w załatwieniu spraw osobistych, podnoszenie sprawności, zaspokojenie potrzeb religijnych i kulturalnych oraz możliwość skorzystania ze świadczeń medycznych.

Pamiętajmy, że nie zawsze zostaniemy skierowani do wybranego przez siebie DPS. Ośrodek pomocy społecznej skieruje nas do placówki odpowiedniej dla naszego wieku, stanu zdrowia i/lub rodzaju niepełnosprawności, będącej w stanie zapewnić właściwe usługi opiekuńcze.

O miejsce w domu pomocy społecznej może ubiegać się osoba zainteresowana lub jej przedstawiciel ustawowy. Kiedy już podejmiemy decyzję, że chcemy zamieszkać w DPS, powinniśmy udać się do ośrodka pomocy społecznej w swojej gminie (miejscu pobytu lub zamieszkania). Zdobędziemy w nim szczegółowe informacje na temat procedury uzyskania miejsca w domu pomocy społecznej, koniecznych dokumentów, typu domu, do którego możemy zostać skierowani itp. Pracownik socjalny pomoże nam skompletować niezbędne dokumenty (wniosek i załączniki).

Ośrodek pomocy społecznej kompletuje dokumenty, wydaje decyzję o skierowaniu nas do DPS i wskazuje właściwą dla nas placówkę. Przed przyjęciem odwiedza nas pracownik socjalny tego domu i ustala naszą aktualną sytuację. Na tej podstawie zostaje przygotowany dla nas indywidualny plan wsparcia, którym zostaniemy objęci po zamieszkaniu w domu pomocy społecznej. Decyzja jest wydawana na czas nieokreślony, chyba że wystąpimy z wnioskiem o pobyt w domu na czas określony. W decyzji powinna być także zawarta informacja o tym, ile będziemy płacić miesięcznie za nasz pobyt. Od decyzji ośrodka pomocy społecznej możemy odwołać się do Samorządowego Kolegium Odwoławczego za pośrednictwem OPS (w ciągu 14 dni od daty jej otrzymania). Procedura skierowania nas do domu pomocy społecznej nie powinna trwać dłużej niż 30 dni od daty złożenia wniosku. W przypadkach szczególnych, termin wydania decyzji może być wydłużony maksymalnie do 60 dni, o czym ośrodek pomocy społecznej zawiadomi nas pisemnie wraz z informacją o przyczynach zwłoki.

Wszelkie działania związane z przyznaniem miejsca w domu pomocy społecznej mogą zostać podjęte wyłącznie na wniosek osoby potrzebującej lub jej przedstawiciela ustawowego.

Podejmując decyzję o zamieszkaniu w DPS powinniśmy wziąć pod uwagę, że pobyt w placówce jest odpłatny. Koszt pobytu jest ustalany przez tego, komu placówka podlega, np. przez gminę. Opłatami za pobyt w pierwszej kolejności obciążeni są pensjonariusze (mieszkańcy domu) jednak w wysokości nie wyższej niż 70% ich dochodów, gdyż 30% musi pozostać do ich wyłącznej dyspozycji. Jeżeli jesteśmy emerytami lub rencistami, opłatę potrąca z naszej emerytury lub renty odpowiedni organ emerytalno-rentowy (np. ZUS, KRUS). Jeśli nasze dochody nie pokrywają w całości kosztów pobytu w DPS, to pozostałą do zapłaty kwotą zostanie obciążona przede wszystkim najbliższa rodzina (małżonek, dzieci, wnuki). Członek rodziny samotnie gospodarujący płaci za nasz pobyt w domu jeżeli posiada dochód wyższy niż 2 103 zł (stan na październik 2018 r.), jednak wysokość dochodu tej osoby po opłaceniu placówki nie może być niższa niż 2 103 zł (stan na październiki 2018 r.). Członek rodziny mieszkający z rodziną będzie ponosił opłaty za nasz pobyt w domu jeżeli dochód na osobę w rodzinie przekracza 1 584 zł (stan na październik 2018 r.), jednak wysokość dochodu na osobę w rodzinie po opłaceniu placówki nie może być niższa niż 1 584 zł (stan na październik 2018 r.). Członkowie rodziny mogą zostać zwolnieni z opłat (częściowo lub całkowicie), jeżeli złożą wniosek i spełnią poniższe warunki:

płacą już za pobyt innych członków rodziny w domu pomocy społecznej, ośrodku wsparcia lub innej placówce,

cierpią na długotrwałą chorobę, niepełnosprawność, dotknęła ich śmierć członka rodziny, są bezrobotni lub doświadczyli poważnych strat materialnych nie ze swojej winy,

utrzymują się wyłącznie z jednego świadczenia lub wynagrodzenia,

osoba zobowiązana do opłat jest w ciąży lub samotnie wychowuje dziecko.

Jeżeli rodzina nie może pomóc finansowo w pokryciu kosztów naszego pobytu w DPS albo pokrywa je tylko w części, obowiązek dofinansowania spoczywa na gminie (w wysokości różnicy między średnim kosztem utrzymania w danym DPS a wniesionymi opłatami).

Warto w tym miejscu zwrócić uwagę, że oprócz opisanych w tym rozdziale DPS istnieją również prywatne placówki, które świadczą podobne usługi. Procedury przyjęcia i wysokość opłat ustalają właściciele. Zwracajmy jednak uwagę, czy placówka posiada zezwolenie wojewody na prowadzenie takiej działalności.


6.3. Gdy potrzebujesz pomocy w załatwieniu
różnych spraw

Każdy z nas doświadczył uczucia bezradności w obliczu piętrzących się problemów i spraw do załatwienia, szczególnie tych urzędowych. Osoby niepełnosprawne, w podeszłym wieku, w złym stanie zdrowia, mogą uzyskać pomoc w załatwianiu wszelkich spraw (zarówno natury osobistej, jak i majątkowej). Możemy ustanowić pełnomocnika np. do załatwiania spraw w urzędzie albo wystąpić do sądu o wyznaczenie tzw. kuratora dla osoby niepełnosprawnej. W Warszawie możemy się również zwrócić do placówek pomocy społecznej np. o wsparcie asystenta osoby niepełnosprawnej. Niestety nie jest pomoc dostępna w każdej gminie.

Pełnomocnictwo

Jeżeli nie radzimy sobie z piętrzącymi się sprawami urzędowymi, mamy możliwość wyznaczyć pełnomocnika, który poprowadzi sprawy w naszym imieniu. Może to być dowolna, pełnoletnia osoba, którą darzymy zaufaniem. Jedynym warunkiem jest posiadanie przez tę osobę pełnej zdolności do czynności prawnych. Pełnomocnictwo powinno być udzielone na piśmie bądź zgłoszone ustnie do protokołu w urzędzie, w którym jest prowadzona sprawa. Pełnomocnictwo możemy przygotować własnoręcznie albo sporządzić u notariusza.

Zanim udzielimy pełnomocnictwa, warto
dowiedzieć się w urzędzie, w którym mamy sprawy do załatwienia, czy wystarczające będzie własnoręcznie sporządzone pełnomocnictwo, czy konieczne jest pełnomocnictwo notarialne.

Maksymalny koszt sporządzenia pełnomocnictwa u notariusza wynosi 30 zł plus 23% VAT (stan na październik 2018 r.).

Zgodnie z przepisami prawa, w sprawach mniejszej wagi, urząd może odstąpić od żądania pisemnego pełnomocnictwa, jeśli pełnomocnikiem jest osoba z naszej najbliższej rodziny lub domownik i nie ma wątpliwości, że upoważniliśmy go do występowania w naszym imieniu. Nie wiadomo jednak, co zostanie uznane przez urząd za „sprawę mniejszej wagi”.

Pełnomocnictw udzielamy często do załatwiania spraw w instytucjach innych niż urzędy, np. w telekomunikacji czy też spółdzielni mieszkaniowej. W tych miejscach kwestie udzielania pełnomocnictwa regulowane są wewnętrznie. Dlatego, przed udzieleniem pełnomocnictwa, należy upewnić się wcześniej, jakiego rodzaju pełnomocnictwo i komu udzielone, będzie przez tę instytucję honorowane.

Sporządzając własnoręczne pełnomocnictwo (bez obecności notariusza) powinniśmy kierować się poniższymi wskazówkami:

powinno określać ktokomu udziela pełnomocnictwa,

powinno być opatrzone datą sporządzenia oraz jasno wskazywać, co pełnomocnik może robić w naszym imieniu i przed jakimi instytucjami nas reprezentować,

musi być własnoręcznie podpisane przez osobę udzielającą pełnomocnictwa (mocodawcę).

W każdej chwili możemy cofnąć pełnomocnictwo w ten sam sposób, w jaki go udzieliliśmy tzn. własnoręczne pełnomocnictwo odwołujemy również własnoręcznie, a pełnomocnictwo notarialne odwołujemy u notariusza.

Kurator osoby niepełnosprawnej

Kurator pomaga osobom niepełnosprawnym fizycznie, w podeszłym wieku oraz chorym, którzy sami nie mogą załatwić swoich spraw. Przyznanie kuratora odbywa się na wniosek osoby zainteresowanej. Składając wniosek do sądu musimy potwierdzić naszą niepełnosprawność, chorobę lub podeszły wiek oraz konieczność uzyskania pomocy w prowadzeniu swoich spraw (np. pomocy w napisaniu urzędowego pisma). We wniosku powinniśmy również wymienić wszystkie czynności, w których potrzebujemy pomocy kuratora. Wniosek składamy w sądzie rejonowym, w wydziale rodzinnym i nieletnich, w miejscu naszego zamieszkania bądź pobytu. Za złożenie wniosku o ustanowienie kuratora zapłacimy 40 zł (stan na październik 2018 r.).
Fakt, że sąd ustanowił dla nas kuratora, w żaden sposób nie ogranicza naszej zdolności do czynności prawnych, np. do podpisania umowy wynajmu, przekazania darowizny. Oznacza to, że nadal sami decydujemy o sobie i podejmujemy działania, które uznajemy za właściwe. Pomoc kuratora nie jest ograniczona z góry określonymi ramami czasowymi i trwa tak długo, jak tego potrzebujemy. Jeżeli chcemy zakończyć współpracę z kuratorem składamy do sądu wniosek o uchylenie kurateli.

Jeżeli nie jesteśmy zadowoleni z pracy kuratora, możemy wystąpić do sądu o jego zmianę. Sąd opiekuńczy może także z urzędu (czyli „sam z siebie”, bez naszego wniosku), zmienić kuratora nie uchylając kurateli, jeżeli ustali, że dotychczasowy zachowuje się w sposób nam zagrażający lub doznajemy szkody z powodu jego bezczynności i zaniedbywania naszych spraw.

Asystent osoby niepełnosprawnej

Mieszkańcy Warszawy mogą wnioskować o pomoc asystenta osoby niepełnosprawnej zgłaszając się, dzwoniąc lub pisząc do Centrum Usług Społecznych „Społeczna Warszawa” (ul. Z. Nałkowskiej 11, 01-886 Warszawa, tel. 22 277 49 89, adres e-mail: asystent@um.warszawa.pl). O tę formę pomocy może wystąpić osoba niepełnosprawna bądź ktoś z jej rodziny, pracownik ośrodka pomocy społecznej oraz organizacji pozarządowej, ale za wiedzą i zgodą tej osoby.

Warunkiem przyznania takiej pomocy jest posiadanie przez potrzebującego orzeczenia o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności.

Asystent pomoże nam w m.in.:

wyjściu, dojeździe/powrocie do pracy, szkoły, placówki rehabilitacyjnej, na zajęcia terapeutyczne, kursy, na wczasy i turnusy rehabilitacyjne, do kościoła, lekarza, urzędu, do rodziny itp.,

załatwianiu spraw urzędowych,

załatwianiu spraw codziennych (wizyta u lekarza, zakupy),

korzystaniu z dóbr kultury: odwiedzaniu teatrów, kin czy korzystaniu z placówek rekreacyjnych (basen, siłownia),

komunikowaniu się z otoczeniem,

pisaniu pism, listów na komputerze osobom niewidomym i niezdolnym do samodzielnego pisania,

czytaniu książek, prasy, listów osobom niezdolnym do samodzielnego czytania.

Z pomocy asystenta możemy korzystać dwa razy w tygodniu w podstawowym wymiarze 3,5 godziny dziennie, w uzasadnionych przypadkach czas ten może być wydłużony.

Asystent nie świadczy usług opiekuńczych i specjalistycznych usług opiekuńczych.

Korzystanie z pomocy asystenta jest odpłatne. Płacimy 1 zł za 1 godzinę, każda kolejna godzina kosztuje nas 1 zł (stan na październik 2018 r.). Opłata jest pobierana przez asystenta z góry i każdorazowo potwierdzana pokwitowaniem. Jeśli asystent towarzyszy nam w kinie czy teatrze, to ponosimy koszt jego biletu wstępu. Nie płacimy za korzystanie przez asystenta z komunikacji miejskiej.


6.4. Świadczenie dla opiekuna osoby
niepełnosprawnej

Osoby opiekujące się niepełnosprawnymi członkami rodziny mogą się starać o tzw. specjalny zasiłek opiekuńczy.

Przepisy mówią, że zasiłek ten przysługuje małżonkowi i osobom, na których ciąży obowiązek alimentacyjny. Czyli komu? Otóż, zgodnie z Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym obowiązek taki spoczywa przede wszystkim na krewnych w linii prostej i na rodzeństwie. Krewnymi w linii prostej są osoby, z których jedna pochodzi od drugiej. Zatem synowa bądź zięć nie są krewnymi i nie mogą ubiegać się o specjalny zasiłek opiekuńczy. Podobnie sprawa wygląda w przypadku dzieci rodzeństwa – nie są oni krewnymi w linii prostej i nie otrzymają tego świadczenia.

Ubiegający się o specjalny zasiłek opiekuńczy muszą spełnić, poza pokrewieństwem, jeszcze jeden warunek, tj. muszą to być osoby, które nie podejmują zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej ze względu na konieczność sprawowania opieki nad niepełnosprawnym członkiem rodziny lub też z takiego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej rezygnują.

Z kolei osoba, nad którą opieka jest sprawowana musi posiadać:

1. Orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności lub

2. Orzeczeniem o niepełnosprawności, łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji i konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie leczenia, rehabilitacji i edukacji (czyli p. 7 i 8 w orzeczeniu dla osób do 16. r.ż.).


Specjalny zasiłek opiekuńczy przysługuje, jeżeli łączny dochód rodziny osoby sprawującej opiekę oraz rodziny osoby wymagającej opieki nie przekracza kwoty 764 zł na osobę (w przypadku nieznacznego przekroczenia kryterium dochodowego na osobę zasiłek opiekuńczy przysługuje, jeżeli przysługiwał w poprzednim okresie zasiłkowym).

Co się składa na ten dochód? W pewnym uproszczeniu można powiedzieć, że dochód liczony przy ustalaniu uprawnień do tego zasiłku, to przychody podlegające opodatkowaniu na zasadach określonych w Ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych (czyli to, co mamy wpisane jako przychód w PIT), pomniejszone o koszty uzyskania przychodu, należny podatek dochodowy od osób fizycznych, składki na ubezpieczenia społeczne, niezaliczone do kosztów uzyskania przychodu, oraz składki na ubezpieczenie zdrowotne. Czyli - płaca netto.

Wysokość specjalnego zasiłku opiekuńczego to 520 zł miesięcznie.

Ustalenie prawa do specjalnego zasiłku opiekuńczego wiąże się z koniecznością przeprowadzenia rodzinnego wywiadu środowiskowego. Wywiad przeprowadza pracownik socjalny, delegowany przez odpowiedni Ośrodek Pomocy Społecznej. Prowadzony jest on w miejscu zamieszkania osoby, której dotyczy. Ma na celu poznanie jej położenia, indywidualnych cech, sytuacji osobistej, rodzinnej, dochodowej i majątkowej. Wywiad prowadzony jest na podstawie określonego w rozporządzeniu kwestionariusza.

Pracownik socjalny prowadzący wywiad powinien poinformować osobę lub rodzinę, z którą przeprowadza wywiad, o odpowiedzialności karnej za udzielenie nieprawdziwych informacji oraz o konieczności poinformowania ośrodka o ewentualnej zmianie omawianej sytuacji (osobistej, dochodowej, majątkowej), która ma wpływ na przyznanie świadczenia. Wywiad może ujawnić okoliczności niepozwalające na przyznanie świadczenia bądź uzasadniające jego odebranie.

6.5. Czym jest ubezwłasnowolnienie?

Słysząc o ubezwłasnowolnieniu mamy na ogół nieprzyjemne skojarzenia. Wyobrażamy sobie osoby, które wbrew własnej woli są pozbawiane praw i możliwości decydowania o sobie, przymuszane do leczenia, np. psychiatrycznego, najczęściej przez bliskiego członka rodziny, kierującego się, w powszechnym przekonaniu, wyłącznie własnym dobrem (np. możliwością uzyskania korzyści majątkowych). Tymczasem ubezwłasnowolnienie ma służyć przede wszystkim ochronie interesów osoby, której ze względu na jej stan psychiczny potrzebna jest pomoc w kierowaniu jej postępowaniem, prowadzeniem spraw życia codziennego, w załatwianiu jej spraw osobistych i majątkowych.

Ubezwłasnowolnienie nie może służyć dobru osoby, która wnosi o ubezwłasnowolnienie.

Ubezwłasnowolnienie ma służyć dobru osoby, która jest niezdolna lub ma znaczne trudności w kierowaniu własnym postępowaniem. Przede wszystkim dotyczy to osób:

chorych psychicznie lub

z niedorozwojem umysłowym lub

z innego rodzaju zaburzeniami psychicznymi, w szczególności uzależnionych od alkoholu lub narkotyków.

Przepisy ściśle określają krąg osób, które mogą złożyć do sądu wniosek o ubezwłasnowolnienie. Jest to przede wszystkim małżonek osoby, która ma być ubezwłasnowolniona oraz:

jej krewni w linii prostej (np. dzieci, wnuki) lub rodzeństwo,

prokurator.

Procedura ubezwłasnowolnienia jest bardzo skomplikowana i posiada szereg zabezpieczeń przed możliwością pozbawienia praw osób w sposób nieuzasadniony, pochopny lub czyniony w złej wierze (za złożenie wniosku o ubezwłasnowolnienie w złej wierze lub lekkomyślnie grozi kara grzywny). Nie można ubezwłasnowolnić osoby tylko z tego powodu, że zachowuje się inaczej niż jest to przyjęte w społeczeństwie (wstąpiła do sekty religijnej, zmieniła światopogląd i dotychczasowy tryb życia itp.) albo osoby, o której wiadomo, że w bliżej nieokreślonej przyszłości musi nieuchronnie nastąpić pogorszenie jej stanu zdrowia (początkowe stadium Alzheimera itp.).

O ubezwłasnowolnieniu zawsze decyduje sąd okręgowy. W sprawie o ubezwłasnowolnienie zawsze uczestniczy prokurator. Dla osoby chorej, wobec której został złożony wniosek o ubezwłasnowolnienie, może zostać ustanowiony doradca tymczasowy, który otoczy ją opieką do czasu wydania postanowienia przez sąd.

Ubezwłasnowolnienie może być częściowe lub całkowite.

Ubezwłasnowolnienie częściowe

1. Można złożyć wniosek wobec osoby pełnoletniej jeżeli stan tej osoby nie uzasadnia ubezwłasnowolnienia całkowitego, lecz potrzebna jest pomoc do prowadzenia jej spraw.

2. Sąd ustanawia dla tej osoby kuratelę (kurator wybierany w pierwszej kolejności spośród osób bliskich).

3. Osobie tej zostaje ograniczona zdolność do czynności prawnych.

4. Osoba ubezwłasnowolniona nie może:

– dokonywać bez zgody swego przedstawiciela ustawowego
czynności zobowiązujących i rozporządzających, np. kupno i sprzedaż droższych rzeczy, darowizna, najem lokalu,

– sporządzić, zmienić lub odwołać testament,

– świadkować przy sporządzaniu testamentu,

– wykonywać władzy rodzicielskiej,

– adoptować dziecka,

– być opiekunem,

– uczestniczyć w wyborach jako wyborca i jako wybierany.

Z chwilą ubezwłasnowolnienia ustaje wspólność majątkowa małżonków.

Ubezwłasnowolnienie całkowite

1. Można złożyć wniosek wobec osoby, która ukończyła 13 lat.

2. Sąd powołuje dla tej osoby opiekuna (nie dotyczy to dzieci pozostających pod opieką rodziców).

3. Osoba ta zostaje pozbawiona zdolności do czynności prawnych, np. nie może dać darowizny, sprzedać majątku, wynająć mieszkania.

4. Osoba ta nie może:

świadkować przy sporządzaniu testamentu,

sporządzić, zmienić lub odwołać testamentu,

adoptować dziecka,

być opiekunem,

uczestniczyć w wyborach,

podjąć pracy,

decydować o swoim leczeniu.

5. Z chwilą ubezwłasnowolnienia ustaje wspólność majątkowa małżonków i następuje pozbawienie władzy rodzicielskiej.

Warto wiedzieć, że osoba, wobec której złożono wniosek o ubezwłasnowolnienie, zawsze ma prawo do:

samodzielnego (bez zgody przedstawiciela ustawowego) zaskarżenia postanowienia sądu w sprawie o jej ubezwłasnowolnienie oraz o zmianę (np. z całkowitego na częściowe) i uchylenie ubezwłasnowolnienia,

pomocy pełnomocnika, np. adwokata,

wysłuchania przez sąd,

zaskarżenia nieprawomocnego postanowienie sądu o ubezwłasnowolnieniu w drodze apelacji.

Pamiętajmy, że nawet osoba ubezwłasnowolniona całkowicie może samodzielnie wystąpić do sądu o uchylenie ubezwłasnowolnienia (np. gdy zmieni się jej sytuacja zdrowotna).

6.5. Możesz to zrobić sam – wzory pism


Wzór pełnomocnictwa własnoręcznego

WZÓR 1


Warszawa, dn. 20 września 2011 r.

Pełnomocnictwo (1)

Ja, Jan Nowak, zamieszkały w Warszawie przy ul. Leśnej 1a, legitymujący się dowodem osobistym nr BCD 112233 upoważniam moją matkę, Annę Nowak, zamieszkałą w Warszawie przy ul. Kwietnej 55 m. 68, legitymującą się dowodem osobistym nr DCA 331122 do odebrania ze Szpitala Klinicznego, mieszczącego się w Warszawie przy ul. Bratkowej 123, kopii informacji potwierdzającej mój ostatni pobyt w wyżej wymienionej placówce.

(podpis)

Wzór pełnomocnictwa własnoręcznego

WZÓR 2


Warszawa, dn. 01 listopada 2012 r.

Pełnomocnictwo ogólne

Ja, Tomasz Mazur, zamieszkały w Warszawie przy ul. Kwitnącej 17 m. 2, legitymujący się dowodem osobistym nr KZ 17562, upoważniam moją matkę, Katarzynę Mazur (dowód osobisty nr YZ 15985), do reprezentowania mnie przed wszystkimi sądami, organami administracyjnymi, osobami fizycznymi i prawnymi oraz innymi podmiotami.

(podpis)

Wzór wniosku o ubezwłasnowolnienie


Kąty, dnia 18 stycznia 2012 r.
Sąd Okręgowy w Koszalinie
Wydział Cywilny

Wnioskodawca:
Wacław Kic, kupiec, zam. w Kątach, ul. Malinowa 25 b

Uczestnicy:

Prokurator Wojewódzki w Koszalinie,

Zofia Kic, bez zawodu, zamieszkała: Kąty, ul. Malinowa 25 b

Wniosek o ubezwłasnowolnienie

Wnoszę:

o ubezwłasnowolnienie całkowite (częściowe) Zofii Kic, urodzonej dnia 20 grudnia 1960 roku w Świdwinie, córki Izydora i Grety małżonków
Jagodzkich, zamieszkałych w Świdwinie, ul. Pomorska 4/6,
woj. koszalińskie.

Nadto wnoszę:

o ustanowienie doradcy tymczasowego celem strzeżenia jej praw w toku postępowania i zarazem wskazuję jako kandydata na doradcę tymczasowego Feliksa Jagodzkiego, zam. w Białogardzie, ul. Asnyka 3/5.

UZASADNIENIE

Zofia Kic, urodzona w dniu 20 grudnia 1960 roku w Świdwinie, jako córka Izydora i Grety małżonków Jagodzkich jest moją żoną od dnia 18 lipca 1981 roku.

Dowód: odpis aktu małżeństwa

Zofia Kic jest psychicznie chora. Objawy tej choroby ujawniły się w roku 1990. Stan jej zdrowia uległ zdecydowanemu pogorszeniu w lecie 1996 roku i, o ile w pierwszym okresie choroby wykonywała różne prace domowe, to od początku 1997 roku odmówiła jakiegokolwiek udziału w najprostszych pracach, od trzech miesięcy przebywa w szpitalu dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w Wonieściu.

Dowód: zaświadczenie ze Szpitala dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w Wonieściu.

Prowadzenie przeze mnie sklepu stwarza konieczność współdecydowania o niektórych sprawach, a zwłaszcza udziału przy podejmowaniu zobowiązań, także przez moją żonę. Jej wyłączenie z współuczestniczenia w działalności gospodarczej stwarza konieczność jej ubezwłasnowolnienia.

(podpis)

Załączniki:

1. Odpis skrócony aktu małżeństwa

2. Zaświadczenie ze szpitala

3. Odpis wniosku i załączników


Podstawa prawna:

1. Ustawa o pomocy społecznej z dnia 12 marca 2004 r.
(Dz.U.2015.163 t.j.),

2. Rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej w sprawie specjalistycznych usług opiekuńczych z dnia 22 września 2005 r. (Dz.U.189, poz. 1598, z późn. zm.),

3. Uchwała Nr XXXVII/843/2004 Rady Miasta Stołecznego Warszawy z dnia
16 września 2004 r. w sprawie szczegółowych warunków przyznawania i odpłatności za usługi opiekuńcze oraz zasad zwrotu wydatków za świadczenia z pomocy
społecznej realizowane przez m.st. Warszawę w zakresie zadań własnych gminy,

4. Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie zweryfikowanych kryteriów
dochodowych oraz kwot świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej
z dnia 11 lipca 2018 r. (Dz.U.2018.1358),

5. Kodeks rodzinny i opiekuńczy z dnia 25 lutego 1964 r.
(Dz.U. Nr 9 poz. 59, z późn. zm.),

6. Kodeks postępowania cywilnego z dnia 17 listopada 1964 r.
(Dz.U.2014.101 t.j., z późn. zm.),

7. Regulamin Centrum Usług Socjalnych i Szkolenia Kadr Pomocy Społecznej
w Warszawie,

8. Kodeks postępowania administracyjnego z dnia 9 października 2000 r.
(Dz.U.2013.267 t.j. z późn. zm.),

9. Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej z dnia 28 czerwca 2004 r. (Dz.U.2013.237 t.j., z późn. zm.),

10. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie domów pomocy społecznej z dnia 31 stycznia 2018 r. (Dz. U. z 2018 r. Nr 278),

11. Rozporządzenie w sprawie zweryfikowanych kryteriów dochodowych oraz kwot świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej z dnia 14 lipca 2015 r.
(Dz. U. z 2015 poz. 1058)

12. Ustawa o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych z dnia 17 grudnia 1998 r. (Dz.U.748 t.j. z późn. zm.),

13. Ustawa o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego z dnia 24 stycznia 1991 r. (Dz.U.2014.1206 r. t.j.),

14. Ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych
(Dz. U. z 2006 r. nr 139, poz. 992, z późn. zm.),

15. Ustawa o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych z dnia
12 października 2012 r. (Dz. U. 2012 poz. 1255),

16. Kodeks cywilny z dnia 23 kwietnia 1964 r.
(Dz.U.2014.121 t.j. z późn. zm.),

17. Kodeks pracy z dnia 26 czerwca 1974 r.
(Dz.U.2014.1502 t.j.,z późń. zm),

18. Ustawa z dnia 4 kwietnia 2014 r. o ustaleniu i wypłacie zasiłków
dla opiekunów (Dz.U. 2014 poz. 567 t.j., z późn. zm.)