Od dnia 24 marca 2020 r. obowiązuje znowelizowana Ustawa z dnia 28 lutego 2003 r. o Prawie upadłościowym, w tym o upadłości konsumenckiej.
Jakie są główne zmiany dotyczące upadłości konsumenckiej z punktu widzenia dłużnika?
- Umożliwiono skorzystanie z upadłości konsumenckiej osobom, które zakończyły działalność gospodarczą w okresie przed upływem 10 lat od dnia złożenia wniosku o upadłość konsumencką (poprzednio takie osoby, jeśli nie ogłosiły wcześniej upadłości firmy na zasadach ogólnych, musiały odczekać 10 lat od jej zamknięcia)
- Ustalono nowy wzór wniosku o upadłość
- Uproszczono procedurę przeprowadzania upadłości po jej ogłoszeniu dla osób nie posiadających majątku
- Pojawiły się nowe warianty zakończenia postępowania upadłościowego
Zacznijmy jednak od tego:
Czemu służy upadłość konsumencka, jaki jest jej cel:
Cel nr 1.: zaspokojenie wierzycieli w stopniu możliwym do poniesienia przez upadłego
Cel nr 2.: oddłużenie upadłego w pozostałym zakresie
Kto nie może się ubiegać o upadłość konsumencką?
- osoby fizyczne będące przedsiębiorcami w rozumieniu Kodeksu cywilnego,
- osoby fizyczne – wspólnicy osobowych spółek handlowych ponoszący odpowiedzialność za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem
- osoby fizyczne – wspólnicy spółki partnerskiej
- spadkobiercy prowadzącego firmę w okresie 1 roku od dnia śmierci przedsiębiorcy, z uwagi na fakt, że w tym okresie mogą złożyć wniosek na zasadach ogólnych o ogłoszenie upadłości zmarłego przedsiębiorcy
A kto jako dłużnik może się ubiegać o upadłość konsumencką?
- Dłużnik będący osobą fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej (nawet tej niezarejestrowanej), który utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Uważa się, że taka sytuacja ma miejsce, gdy opóźnienie w wykonaniu zobowiązań pieniężnych przekracza trzy miesiące.
Dłużnicy, którzy w ciągu ostatnich 10 lat przed złożeniem wniosku o upadłość konsumencką prowadzili działalność gospodarczą, muszą przedstawić dowód, że zaprzestali jej prowadzenia przed dniem składania wniosku.
Takim dowodem jest zaświadczenie o wykreśleniu działalności gospodarczej z rejestru CEIDG (Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej). Samo zawieszenie działalności gospodarczej nie jest wystarczające.
Z kolei byli wspólnicy spółek osobowych, chcąc uzyskać możliwość skorzystania z procedury upadłości konsumenckiej, muszą udowodnić, że utracili status wspólnika. Istotna jest data utraty statusu wspólnika, a nie data wykreślenia z KRS.
- Ponadto z upadłości konsumenckiej mogą skorzystać osoby fizyczne prowadzące gospodarstwo rolne, które nie prowadzą innej działalności gospodarczej lub zawodowej
Jakie dodatkowe informacje są potrzebne w nowym wniosku o upadłość konsumencką?
- NIP dłużnika, jeżeli dłużnik miał taki numer w ciągu ostatnich dziesięciu lat przed dniem złożenia wniosku
- informacja o osiągniętych przychodach oraz o kosztach poniesionych na swoje utrzymanie oraz osób pozostających na utrzymaniu dłużnika, w ostatnich sześciu miesiącach przed dniem złożenia wniosku;
- informacja o czynnościach prawnych dokonanych przez dłużnika w ostatnich dwunastu miesiącach przed dniem złożenia wniosku, których przedmiotem były nieruchomości, akcje lub udziały w spółkach;
- informacja o czynnościach prawnych dokonanych przez dłużnika w ostatnich dwunastu miesiącach przed dniem złożenia wniosku, których przedmiotem były ruchomości, wierzytelności lub inne prawa, których wartość przekracza 10 000 zł;
- oświadczenie o prawdziwości danych zawartych we wniosku.
Zmiany w procedurze przeprowadzania upadłości konsumenckiej
Po sprawdzeniu, że wniosek nie ma żadnych braków formalnych, jest należycie opłacony (opłata 30 zł), a dłużnik jest osobą fizyczną niewypłacalną i nie prowadzącą działalności gospodarczej, sąd wydaje postanowienie o ogłoszeniu upadłości, w którym m.in. określa, czy upadłość będzie prowadzona według uproszczonej czy też podstawowej procedury. Sąd postanawia o stosowaniu podstawowej procedury, gdy dłużnik posiada znaczny majątek, licznych wierzycieli i od początku można zakładać, że prowadzenie postępowania będzie skomplikowane.
Dla pozostałych spraw przewidziana jest uproszczona procedura. Nie powołuje się sędziego-komisarza, jego czynności przejmuje wyznaczony sędzia, a także częściowo sam sąd upadłości, syndyk nie sporządza listy wierzytelności, planu podziału funduszów masy upadłości oraz odrębnych planów podziału. Syndyk dokonuje likwidacji masy upadłości samodzielnie i tylko w przypadku likwidacji nieruchomości lub składników masy upadłości o wyższej wartości, określonej w ustawie, zawiadamia o wybranym przez siebie sposobie likwidacji wierzycieli i sąd.
Po upływie terminu do zgłaszania wierzytelności i przeprowadzeniu likwidacji majątku wchodzącego w skład masy upadłości syndyk składa sądowi projekt planu spłaty wierzycieli z uzasadnieniem, a w przypadku gdy upadły nie jest zdolny do dokonywania jakichkolwiek spłat, to informuje sąd, czy ta niezdolność ma charakter trwały czy też nie. Ponadto syndyk przekazuje sądowi informację, czy upadły doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień w sposób celowy, w szczególności przez trwonienie części składowych majątku oraz celowe nieregulowanie wymagalnych zobowiązań.
Warianty zakończenia postępowania upadłościowego
zależne są od sytuacji dochodowej i osobistej upadłego.
- Spieniężony majątek upadłego nie wystarcza na pokrycie wszystkich długów, ale upadły ma dochody, z których część można przeznaczyć na spłaty, a ponadto upadły nie doprowadził do swojej niewypłacalności w sposób celowy:
Sąd wydaje postanowienie o ustaleniu planu spłaty wierzycieli na okres maksymalnie do 36 miesięcy. Pozostałe po realizacji planu spłaty zobowiązania upadłego zostaną umorzone.
- Spieniężony majątek upadłego nie wystarcza na pokrycie wszystkich długów, ale upadły doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa:
Sąd wydaje postanowienie o ustaleniu planu spłaty wierzycieli na okres nie krótszy niż 36 miesięcy i nie dłuższy niż 84 miesięcy (od 3 do 7 lat). Pozostałe po realizacji planu spłaty zobowiązania upadłego zostaną umorzone.
- Spieniężony majątek upadłego nie wystarcza na pokrycie wszystkich długów, ale upadły ma dochody z których część można przeznaczyć na spłaty, jednak dłużnik doprowadził do swojej niewypłacalności w sposób celowy:
Sąd wydaje postanowienie o ustaleniu planu spłaty wierzycieli na okres nie krótszy niż 36 miesięcy i nie dłuższy niż 84 miesięcy (od 3 do 7 lat), ale tylko wtedy, gdy przemawiają za tym względy słuszności lub humanitarne.
Pozostałe po realizacji planu spłaty zobowiązania upadłego zostaną umorzone.
- Osobista sytuacja upadłego wskazuje w sposób oczywisty, że jest on trwale niezdolny do dokonywania jakichkolwiek spłat, a sam nie przyczynił się w sposób celowy do powstania swojej niewypłacalności:
Sąd umarza zobowiązania upadłego bez ustalania planu spłaty.
- Osobista sytuacja upadłego wskazuje w sposób oczywisty, że jest on niezdolny do dokonywania jakichkolwiek spłat, jednak ta niezdolność nie ma charakteru trwałego:
Sąd umarza zobowiązania upadłego bez ustalania planu spłaty pod warunkiem, że w ciągu 5 lat żaden z wierzycieli (ani sam upadły) nie złoży wniosku o ustalenie planu spłaty wierzycieli. Jeżeli taki wniosek wpłynie, a sąd ustali, że sytuacja upadłego uległa poprawie i jest on w stanie dokonywać spłat, to sąd uchyli swoje poprzednie postanowienie i ustali plan spłaty odpowiednio w wariancie I lub II. Okres warunkowego umorzenia zobowiązań nie wlicza się do okresu spłaty.
- upadły doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień w sposób celowy, w szczególności przez trwonienie części składowych majątku oraz celowe nieregulowanie wymagalnych zobowiązań, a nie zachodzą względy słuszności lub humanitarne:
Sąd wydaje postanowienie o odmowie ustalenia planu spłaty wierzycieli albo odpowiednio – umorzenia warunkowego lub bezwarunkowego zobowiązań upadłego.
- W okresie dziesięciu lat przed dniem zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości w stosunku do upadłego prowadzono postępowanie upadłościowe, w którym umorzono całość lub część jego zobowiązań:
Sąd wydaje postanowienie o odmowie ustalenia planu spłaty wierzycieli albo odpowiednio – umorzenia warunkowego lub bezwarunkowego zobowiązań upadłego, chyba że zachodzą względy słuszności lub humanitarne.
Obowiązki dłużnika / upadłego w okresie od złożenia wniosku o upadłość do dnia umorzenia zobowiązań przez sąd
- podać we wniosku informacje pełne i prawdziwe
- wskazać i wydać syndykowi cały swój majątek, a także niezbędne dokumenty
- stosować się do dyspozycji syndyka
- składać sądowi co roku do 30-ego kwietnia zgodne z prawdą sprawozdanie ze swojej sytuacji majątkowej i zawodowej za poprzedni rok kalendarzowy – zarówno w okresie realizacji planu spłaty, jak również w okresie warunkowego umorzenia długów
- terminowo spłacać raty ustalone prze sąd w planie spłaty wierzycieli (w razie trudności należy wystąpić do sądu o zmianę planu spłaty, okres spłaty może zostać wydłużony o dodatkowe 18 miesięcy przy niższych ratach, a nawet plan spłaty może zostać uchylony i zobowiązania umorzone, jeżeli wynika to ze zmienionych niekorzystnych okoliczności niezależnych od upadłego)
- w okresie 5 lat warunkowego umorzenia długów upadły nie może dokonywać czynności prawnych, dotyczących jego majątku, które mogłyby pogorszyć jego sytuację majątkową, chyba że uzyska na to zgodę sądu.
Uchylanie się od tych obowiązków może skutkować umorzeniem postępowania upadłościowego (przed jego zakończeniem) lub uchyleniem postanowienia sądu o warunkowym umorzeniu długów lub odpowiednio uchyleniem postanowienia sądu o planie spłaty wierzycieli. Żadne zobowiązania nie zostaną wówczas umorzone.
Zapraszamy mieszkańców Warszawy oraz osoby niepełnosprawne z województwa mazowieckiego, zainteresowane tematem upadłości konsumenckiej, do kontaktowania się z Biurem Porad Obywatelskich w Warszawie, które pomaga nieodpłatnie w przygotowywaniu wniosków, również w czasie pandemii koronawirusa.
Dane kontaktowe znajdują się na stronie http://server168178.nazwa.pl/bpo/